Biến nạn nhân thành thây ma': Loại nhiễm trùng còn tệ hơn virus và vi khuẩn

Cảnh phim kinh dị

Phát hiện này đã đến một cách bất ngờ vào năm 2021 khi nhóm sản xuất phim tài liệu Winterwatch của đài BBC đang ghi hình trong một kho thuốc súng tại khu bảo tồn đất ngập nước lâu đài Espie, Ireland. Khi nhận thấy những con nhện chết bất thường trên trần của kho thuốc súng, họ đã liên hệ với các nhà khoa học từ Đan Mạch và Anh để phân tích. Sau đó các nhà khoa học đã mở rộng phạm vi tìm kiếm và phát hiện thêm nhiều trường hợp nhiễm nấm tương tự ở các hang động tại Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland.

Những phát hiện này đã được gửi đến Viện Đa dạng sinh học Westerdijk ở thành phố Utrecht của Hà Lan. Tại đó một nhóm chuyên gia do ông Harry Evans đứng đầu đã nghiên cứu chúng. Để tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi này, các nhà nghiên cứu đã tới các hang động ở Ireland.

Cảnh tượng trước mắt họ giống như bộ phim kinh dị thu nhỏ: những "que" nhợt nhạt phủ đầy bào tử nấm nhô ra từ những con nhện chết. Cứ như thể có một loại ký sinh trùng ngoài hành tinh đang hoạt động ở đây vậy.

Kẻ xảo quyệt

Thực ra, các nhà khoa học chưa bao giờ nhìn thấy một loại nấm như vậy. Họ đã đặt tên cho loài nấm này là Gibellula attenboroughii để vinh danh nhà tự nhiên học nổi tiếng David Attenborough. Nghiên cứu về nó vừa được công bố trên tạp chí Fungal Systematics and Evolution.

Loài nấm này là kẻ xảo quyệt. Nó xâm nhập vào cơ thể loài nhện hang. Các bào tử xâm nhập vào huyết tương (giống như máu) và thông qua các tín hiệu hóa học, buộc con nhện rời khỏi hang, trèo lên các bề mặt cao và tiếp xúc với không khí – một môi trường lý tưởng để nấm phát tán bào tử. Những con nhện bị nhiễm bệnh sau đó bị giết chết bằng một loại độc tố do nấm tạo ra.

Và đây là phần thú vị nhất: G. attenboroughii tiết ra một loại kháng sinh giúp bảo quản xác nhện. Sau khi hấp thụ toàn bộ chất dinh dưỡng từ vật chủ, nấm phát triển các cấu trúc sợi dài trên cơ thể nhện, giải phóng bào tử ra môi trường để tiếp tục chu kỳ lây nhiễm (đây là lý do tại sao "xác sống" được đưa ra ngoài trời).

"Phát hiện này như một “kho báu thuốc” mở ra tiềm năng lớn trong lĩnh vực dược phẩm", - nhà nghiên cứu Harry Evans nói với LiveScience. Các nhà khoa học hy vọng rằng, loại nấm mới này sẽ giúp ích cho các dược sĩ: các bác sĩ đang phàn nàn về những "siêu vi khuẩn" kháng hầu hết các loại kháng sinh hiện có.

Các sinh vật cùng loài dễ gây chết

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng, G. attenboroughii rất giống loài nấm Ophiocordyceps hay còn gọi là loài Cordyceps – loại nấm phổ biến ở các khu rừng nhiệt đới và ký sinh ở loài kiến ​​thợ mộc Camponotus leonardi.

Hai đến ba tuần sau khi bị nhiễm nấm, con kiến ​rời khỏi đàn, trèo lên độ cao khoảng 30 cm ở phần phía bắc của cây và bám vào lá. Sau đó, một quả thể màu đỏ nâu mọc ra từ đầu của nó, phát tán bào tử và lây nhiễm cho những con kiến khác.

Một số loại nấm có khả năng thực hiện những thao tác phức tạp hơn. Ví dụ, nấm Entomophthora muscae có khả năng khiến côn trùng, chủ yếu là ruồi nhà, nhiễm bệnh đỉnh cao. Cụ thể, các bào tử trong không khí bám vào ruồi cái và lọt qua da. Không lâu sau, chúng xâm nhập toàn bộ cơ thể con vật, kể cả hệ thần kinh và não gây nhiễm cho ruồi nhà. Nó không chỉ ảnh hưởng đến vật chủ mà còn ảnh hưởng đến những người thân khỏe mạnh của vật chủ.

Để tăng hiệu quả phát tán bào tử, nấm buộc con ruồi sắp chết phải ngồi cao hơn và dang rộng cánh. Những con ruồi khác có thể bị nhiễm bệnh khi bay ngang qua. Ngoài ra, ký sinh trùng này còn buộc ruồi cái phải chết ở tư thế thú vị để thu hút ruồi đực đến giao phối và cuối cùng bị nhiễm trùng.

Điểm đặc biệt của Cordyceps và các loài nấm tương tự là nó không chỉ giết chết vật chủ mà còn kiểm soát hành vi của chúng đã truyền cảm hứng cho trò chơi và loạt phim về Ngày tận thế Zombie Apocalypse. Trên thực tế, theo các nhà khoa học, nấm không có khả năng kiểm soát tâm trí con người. Ít nhất là cho đến bây giờ.