Thắc mắc về đề tài nghiên cứu KH-CN sử dụng tiền ngân sách

Quốc hội đã quyết định 15 chất vấn liên quan đến lĩnh vực khoa học công nghệ (KH-CN) vào sáng 7.6.

Khó thống kê đề tài khoa ứng dụng thực tế

Theo Đại biểu John Thị Lan Anh (Lào Cai), vấn đề xử lý tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện, vấn đề hóa chất và phân bón trong thời gian qua đã gây bức xúc ở nhiều địa phương trên cả nước. Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo và giao trách nhiệm cho các bộ ngành để giải quyết vấn đề này. Đại biểu Lan Anh đề nghị Bộ trưởng Bộ KH-CN cho biết trách nhiệm của mình và giải pháp cụ thể cho các vấn đề nói trên.

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, tổng lượng tro xỉ nhiệt điện tồn tại qua các năm là hơn 40 tỷ tấn, điều này có tác động đáng kể đến môi trường và sức con người. Thủ tướng đã giao Bộ KH-CN có giải pháp xử lý để giảm thiểu tối đa tác hại của tro xỉ tới môi trường và con người. Bộ KH-CN và các bộ ngành liên quan đã vào cuộc.

"Tình trạng phát thải tro xỉ vào môi trường có thể được khắc phục bằng nhiều ứng dụng khác nhau, chẳng hạn như làm gạch không nung. Để bù đắp phần thiếu hụt do việc đóng cửa các nhà máy nhiệt điện than, Bộ trưởng Đạt sẽ đề cập rằng sẽ có nghiên cứu về các nguồn năng lượng mới vào thời điểm này.

Trong năm qua, có bao nhiêu đề tài nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước đã được đưa vào ứng dụng? Theo Đại biêêu Lê Thanh Vân, Bốtrng Đạt cho biêt? Có bao nhiêu đề tài trong số đó mang lại kết quả thiết thực?

Theo Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh, thực tế tính ứng dụng của nhiều đề tài khoa học vẫn chưa được cải thiện. Đại biểu Trinh kêu gọi Bộ trưởng KH-CN làm rõ trách nhiệm và đưa ra các giải pháp trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, Đảng, Nhà nước và Quốc hội đã rất quan tâm đến KH-CN và đổi mới sáng tạo trong những năm qua. Quốc hội vẫn phân bổ 0,64% GDP cho Bộ KH-CN và kinh phí cho ngành trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

Bộ trưởng Đạt nói rằng hoạt động KH-CN rất đặc thù vì bản chất của nghiên cứu là tìm ra cái mới, có thể thành công, thất bại hoặc thành công sớm hay muộn. Do đó, rất khó để xác định cụ thể bao nhiêu đề tài đã được đưa vào ứng dụng. Điều quan trọng là phát hiện ra kết quả đó trước hết để hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao năng lực đội ngũ nghiên cứu, giúp các viện và trường đại học uy tín.

"Trên thực tế, kết quả nghiên cứu đã góp phần nâng cao xếp hạng của các trường đại học trong khu vực và quốc tế. Hiện đã có 9 trường đại học được liệt kê trên bản đồ xếp hạng toàn cầu. Đây là kết quả của sự đổi mới sáng tạo và cải tiến khoa học. Bộ trưởng Đạt trả lời và cho biết sẽ có thống kê sau. Tất cả các đề tài đều có rủi ro, độ trễ và đôi khi không phải đề tài nào cũng có kết quả, đặc biệt là trong công tác chuyển giao và thương mại hóa.

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, cơ chế, chính sách hiện nay còn nhiều vướng mắc, với nhiều nội dung cần sửa chữa, chẳng hạn như nghị định quản lý sở hữu tài sản công và luật sở hữu trí tuệ. Do đó, bộ sẽ yêu cầu chính phủ điều chỉnh chính sách để tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ và đáp ứng nhu cầu phát triển.

Vì sao thị trường KH-CN chưa phát triển

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Ninh Bình) cho biết, phát triến thị trường KH-CN, từ năm 2011 đến nay, bộ máy quản lý nhà nước về KH-CN đã được kiểm toán toàn bộ từ trung ương đến địa phương, cùng với các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đã được ban hành. Chính phủ cũng đã phê chuẩn Chương trình Phát triển Thị trường KH-CN Quốc gia đến năm 2030.

Tuy nhiên, thị trường KH-CN Việt Nam hiện nay vẫn còn hạn chế. Do đó, đại biếu Thanh đề nghị Bộ trưởng KH-CN giải thích nguyên nhân vì sao thị trường khoa học công nghệ của Việt Nam vẫn chưa phát triển. Trong thời gian tới, làm thế nào để tập trung thực hiện các giải pháp căn cơ cho sự phát triển của thị trường công nghệ?

Ngoài ra, Bộ KH-CN dự đoán rằng phần lớn các doanh nghiệp Viêt Nam sẽ quan tâm đầu tư ứng dụng, đổi mới, nghiên cứu và phát triển công nghệ, năng lực hấp thụ và đổi mới công nghệ còn rất yếu kém. Đây là rào cản lớn đối với năng suất, chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Đại biêu Thanh đề nghị bộ trưởng cho biêt thời gian tới, "Các cơ chế, chính sách như thế nào để tăng năng lực hấp thụ, thúc đẩy ứng dụng, đổi mới nghiên cứu và công nghệ của doanh nghiệp"?

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, Bộ KH-CN đã ban hành nhiều quy định và chính sách thúc đẩy chuyển giao KH-CN và tạo ra nhiều kết quả, ứng dụng công nghệ mới, tiên tiến vào các ngành y tế, viễn thông, giao thông vận tải... Một số ngành có sức cạnh tranh quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi ứng dụng.

Tuy nhiên, một số chính sách chưa hiệu quả, tiếp cận doanh nghiệp khó khăn, dịch vụ đi kèm kém hiệu quả và ngân sách hạn hẹp. Bộ sẽ yêu cầu Chính phủ điều chỉnh cơ chế chính sách phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là để khuyến khích chương trình chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam.

Về việc hỗ trợ hoạt động chuyển giao, hấp thụ công nghệ nước ngoài cho các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, chính sách, cơ chế pháp luật điều chỉnh về vấn đề này đã sẵn có, và vấn đề là phải áp dụng, triển khai thực hiện sao cho hiệu quả trong thực tiễn.

Theo Bộ trưởng Đạt, nhiều công nghệ mới tiên tiến đã được sử dụng trong thời gian qua, mang lại hiệu quả trong các ngành y tế, viễn thông và giao thông. Một số ngành có sức cạnh tranh quốc tế và tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị sản xuất, nơi các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh.

Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, vẫn còn những hạn chế khi cơ chế, chính sách và hệ thống kết nối chưa hiệu quả, khó tiếp cận với doanh nghiệp và các hoạt động kết nối chưa hiệu quả. Nguồn lực từ ngân sách, các doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở hạ tầng hạn chế và các nguồn lực từ ngân sách. Bộ KH-CN sẽ kiến nghị Thủ tướng điều chỉnh cơ chế, chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn, khuyến khích chương trình tìm kiếm, chuyển giao, làm chủ, phát triển công nghệ nước ngoài vào Việt Nam trong thời gian tới.

Bộ trưởng Đạt đã xây dựng, đang hoàn thiện đề án thành lập Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo quốc gia tại ba thành phố Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, dự kiến trong tháng 6 hoặc đầu tháng 7 sẽ đưa ra các quyết định thành lập trung tâm này. Bộ trưởng Đạt đã thông báo về các vấn đề liên quan đến trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, "các trung tâm này được lập với mục tiêu khai thác nguồn lực địa phương dành cho đổi mới sáng tạo và hướng tới áp dụng các mô hình thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực mới chưa có quy định nhằm khuyến khích đổi mới, sáng tạo, làm cơ sở để đúc kết kinh nghiệm, nhân rộng hoặc điều chỉnh kịp thời các chính sách, mô hình triển khai trên phạm vi quốc gia."

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống