Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng trong các thời kỳ toàn cầu nóng lên trước đây, khoảng 3 triệu và 15 triệu năm trước, các lớp trầm tích đã hình thành một cách rời rạc và chúng dễ bị sạt lở để tạo ra những đợt sóng thần khổng lồ ập đến bờ biển Nam Mỹ, New Zealand và Đông Nam Á bằng cách khoan vào lõi trầm tích hàng trăm mét dưới đáy biển Nam Cực.
Các nhà nghiên cứu cũng tin rằng có khả năng những cơn sóng thần này có thể bùng phát trở lại khi biến đổi khí hậu làm nóng đại dương. Trên tạp chí Nature Communications, kết quả nghiên cứu của họ đã được công bố ngày 18.5.
Theo Jenny Gales, giảng viên về văn và thăm dò đại dương tại Đại học Plymouth (Anh), lở đất dưới biển là một biến động địa chất quan trọng với khả năng kích hoạt sóng thần có thể gây hại nghiêm trọng cho môi trường. Những phát hiện của chúng tôi nêu bật nhu cầu cấp thiết phải nâng cao hiểu biết về biến đổi khí hậu toàn cầu có thể ảnh hưởng như thế nào đến sự ổn định của khu vực này và khả năng xảy ra sóng thần trong tương lai.
Các nhà nghiên cứu lần đầu tiên phát hiện bằng chứng về vụ lở đất thời cổ đại ngoài khơi Nam Cực vào năm 2017 ở phía đông biển Ross, một vùng vịnh ăn sâu vào lục địa Nam Cực. Các lớp trầm tích yếu bị mắc kẹt bên dưới những trận lở đất này chứa đầy các hóa thạch sinh vật biển còn được gọi là sinh vật phù du.
Năm 2018, các nhà khoa học đã quay trở lại khu vực này và tiến hành khoan sâu xuống đáy biển để lấy lõi trầm tích. Những vật mẫu được chụp từ mũi khoan xuống vỏ Trái đất tại đây, từng lớp một, minh quá trình địa chất của khu vực.
Các nhà khoa học phát hiện ra rằng các lớp trầm tích yếu hình thành trong hai thời kỳ, một khoảng 3 triệu năm trước trong thời kỳ ấm áp giữa thế Pliocene và một khoảng 15 triệu năm trước trong giai đoạn khí hậu lý tưởng của thế Miocene, bằng cách phân tích lõi thu được. Trong hai thời kỳ này, vùng nước xung quanh Nam Cực ấm hơn 3 độ C so với hiện tại trong khu vực ngày nay, dẫn đến sự bùng nổ của tảo nở hoa. Sau khi tảo chết đi, xác chúng lấp đầy bên dưới đáy biển và tạo thành lớp trầm tích trơn trượt trong một thời gian dài, khiến khu vực này trở nên dễ bị sạt lở.
Robert McKay, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nam Cực tại Đại học Victoria của Wellington, cũng là nhà khoa học của Chương trình Khám phá Đại dương Quốc tế Expedition 374, đã phân tích các lõi trầm tích vào năm 2018, khiến ông rất am hiểu lĩnh vực này. Theo McKay, "Trong thời kỳ khí hậu lạnh giá và kỷ băng hà tiếp theo, những lớp trơn trượt này được phủ lên bởi những lớp sỏi thô dày do sông băng và núi băng tạo ra."
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra nguyên nhân chính xác của các trận lở đất dưới nước trong quá khứ của khu vực, đó là sự tan chảy của sông băng do khí hậu ấm lên. Các tảng băng bị tan chảy dần do kết thúc của các thời kỳ băng giá định kỳ của Trái đất, làm giảm tải trọng lên các mảng kiến tạo của Trái đất và khiến chúng bật ngược lên trong một quá trình được gọi là bật ngược đẳng tĩnh.
Sau khi các lớp trầm tích yếu được hình thành với số lượng đủ lớn, sự trỗi dậy của lục địa ở Nam Cực đã gây ra các trận động đất khiến lớp sỏi thô trên các lớp trầm tích trơn trượt khỏi rìa thềm lục địa, dẫn đến lở đất và gây ra sóng thần.
Các nhà khoa học lưu ý rằng hai trận lở đất dưới biển tương đối gần đây đã tạo ra những cơn sóng thần khổng lồ và gây thiệt hại đáng kể về người: Trận sóng thần Grand Banks năm 1929 đã tạo ra những con sóng cao 13 mét và khiến khoảng 28 người thiệt mạng ngoài khơi bờ biển Newfoundland của Canada; trận sóng thần ở Papua New Guinea năm 1998 đã tạo ra những đợt sóng cao 15 mét cướp đi sinh mạng của 2.200 người.
Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng nếu họ giả định đúng rằng sự tan chảy của băng đã gây ra sóng thần trong quá khứ, thì các trận lở đất và sóng thần sắp tới có thể xảy ra một lần nữa do có nhiều lớp trầm tích bị chôn vùi dưới đáy biển Nam Cực và các sông băng trên bề mặt đất liền đang dần tan chảy.
McKay nói: "Các lớp trầm tích tương tự vẫn còn hiện diện ở thềm lục địa bên ngoài, vì vậy nó là "mồi" cho nhiều vụ sạt lở này xảy ra hơn, nhưng câu hỏi quan trọng là liệu các tác nhân gây ra các sự kiện có còn hoạt động hay không. Chúng tôi đã cho rằng sự phục hồi đẳng tĩnh là một yếu tố kích hoạt tiềm năng hợp lý, nhưng nó có thể là sự cố ngẫu nhiên hoặc sự thay đổi do điều khí hậu trong các dòng hải lưu tác động làm xói mòn trầm tích tại các vị trí quan trọng trên thềm lục địa. Để đánh giá cho các nghiên cứu về giả định này trong tương lai, chúng tôi có thể sử dụng mô phỏng máy tính.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống
Nguồn tin: 1thegioi.vn
Tham gia bình luận