Con người và các loài khỉ đột, đười ươi có chung một tổ tiên trông như thế nào?

Các loài linh trưởng như tinh tinh, khỉ đột, đười ươi và vượn là họ hàng gần nhất của con người. Tất cả chúng đều có cùng một tổ tiên chung sống trong thế Miocen (23 triệu–5 triệu năm trước). Chúng ta có thể hình dung tổ tiên của mình thời đó trông như thế nào mặc dù các nhà khoa học không thể tìm thấy bất kỳ dấu vết nào của tổ tiên chung bí ẩn này.

Nói cách khác, kích thước của tổ tiên chung gần nhất (LCA) của chúng ta với các loài linh trưởng nói trên là bao nhiêu? Dựa trên bằng chứng hiện có, hộp sọ, não, chân, cánh tay và thậm chí cả ngón tay của chúng trông như thế nào?

Các nhà khoa học hiện tại không thể giải quyết tất cả các câu hỏi. Tuy nhiên, khỉ đột và tinh tinh có thể là hai loài tương tự nhất vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Theo Christopher Gilbert, nhà cổ sinh học tại Đại học Hunter thuộc Đại học Thành phố New York, kích thước của LCA là một bí mật lớn. Đó là bởi vì hóa thạch vượn người từ thời kỳ LCA sinh sống cực kỳ hiếm.

Theo Gilbert, các loài vượn người thời sơ khai (vẫn còn đuôi) có nhiều kích thước cơ thể khác nhau, từ các loài có kích thước như vượn nhỏ đến các loài linh trưởng có kích thước gần bằng khỉ đột. Nếu không hiểu rõ hơn về các mối quan hệ tiến hóa và lịch sử của những loài này, rất khó để xác định kích thước của LCA.

Chuyển từ leo trèo sang đi trên mặt đất?

Bằng chứng hiện tại cho thấy LCA có thể là một loài động vật bốn chân. Theo hóa thạch, vượn người sơ khai có khả năng leo trèo theo chiều dọc và thường xuyên đu từ cành này sang cành khác, giống như con người hiện đại có thể sử dụng cánh tay để treo mình trên xà. Tuy nhiên, không giống như tất cả các loài vượn sống thích sống đu bám giữa các cành cây, ít nhất một số loài vượn người sơ khai không tiến hóa đủ để sống cuộc sống treo lơ lửng như vậy. Điều này là do cấu tạo cơ thể thiếu sự thích nghi với độ cong lớn của ngón tay và ngón chân cũng như khớp cổ tay, vai và hông rất linh hoạt. Theo Gilbert, điều này có nghĩa là LCA có thể không thích nghi cho việc đứng thẳng vào thời điểm đó.

Theo Thomas Cody Prang, nhà cổ sinh học tại Đại học Washington ở St. Louis, một số nhà nghiên cứu đôi khi cho rằng "có thể LCA là một sinh vật hai chân", di chuyển bằng hai chân như con người. Tuy nhiên, vì "LCA là loài đi bốn chân, giống như các loài linh trưởng khác", nên có khả năng nó sẽ không đi bằng hai chân mà vẫn sử dụng cả bốn chân.

thạch đầu, vai, đầu gối và ngón chân LCA tiết lộ gì?

thạch hộp sọ vượn người sơ khai có nhiều hình dạng khác nhau. Những con khác có khuôn mặt dài hơn giống vượn nguyên và khỉ Cựu thế giới, chẳng hạn như khỉ đầu chó và khỉ Macaca, trong khi một số có hộp sọ giống vượn với khuôn mặt ngắn. Prang cho biết: "chúng tôi biết gần như chắc chắn rằng kích thước não của LCA nhỏ hơn kích thước não của con người. Bởi vì nó là loài bốn chân, đầu sẽ không nằm trên cơ thể như của loài đi hai chân mà hướng về phía trước nhiều hơn, giống như khỉ đột hoặc tinh tinh.

thạch tay và chân của vượn người sơ khai thường không tốt. Tuy nhiên, "các chi trên của chúng dường như to lớn và có cấu trúc nặng nề hơn so với con người vì có liên quan đến các vận động do chi trước chi phối, chẳng hạn như leo trèo và đu cành. Các vượn người sơ khai dường như có các chi sau ngắn, giống như loài vượn lớn — khỉ đột (Gorilla gorilla và Gorilla beringei), tinh tinh (Pan troglodytes), đười ươi (Pongo) và tinh tinh lùn (Pan paniscus) — đối với chân. Vượn sơ khai dường như vẫn thích nghi với việc sống trên các tán cây hơn là trên đất bằng về bản chất.

Về bàn tay, trong một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Science Advances, Prang và các đồng nghiệp đã phân tích hóa thạch Ardipithecus, một loài vượn người 4,4 triệu năm tuổi, và phát hiện ra rằng bàn tay của nó "giống với tinh tinh và tinh tinh lùn nhất trong số tất cả các loài linh trưởng còn sống ngày nay." Điều này cho thấy rằng LCA có thể có xương ngón tay dài và cong. Prang phân tích con người, tinh tinh, khỉ đột, tinh tinh lùn và các chi sau có động tác di chuyển chi sau với gót chân chạm đất, giống như LCA.

Hình thức di chuyển này thường được kết nối với các đặc điểm khác được thấy ở loài vượn châu Phi ngày nay, chẳng hạn như khỉ đột, tinh tinh và tinh tinh lùn. Chẳng hạn, chúng thích nghi với việc leo trèo theo chiều dọc và sử dụng đầu ngón tay để giúp đi lại. Prang khẳng định, "Tất cả các đặc điểm mà chúng ta có thể nghiên cứu một cách hợp lý đều cho thấy rằng các loài vượn người sơ khai và có thể là LCA được đặc trưng bởi các đặc điểm thích ứng giống nhau này. LCA không phải là khỉ đột hay tinh tinh, mà là khỉ đột và tinh tinh trong số tất cả các loài linh trưởng mà chúng ta đã biết.

Gilbert kết luận: "Nói chung, sự xuất hiện của LCA "vẫn còn khá nhiều tranh cãi." Sẽ cần phải bổ sung các khám phá hóa thạch mới để làm sáng tỏ hoàn toàn.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống