Tại sao âm nhạc có thể gợi nhớ những ký ức trong quá khứ?

Album Bringing Down the Horse của nhóm nhạc Wallflowers đã gây được tiếng vang lớn. Theo bà Laura, "Lần nào khi nghe lại album đó, trái tim tôi lúc nào cũng được lấp đầy bởi những niềm vui."

Khi bệnh alzheimer của Carol Howard trở nặng, cô thường không thể xác định được chồng mình. Tuy nhiên, khi cô nghe một bài hát của nhóm Simon & Garfunkel từ những năm 1960 đang phát, cô có thể hát trôi chảy từng từ.

Các nhà nghiên cứu về não bộ từ lâu đã biết rằng khả năng gợi lên các ký ức sống động của âm nhạc là một hiện tượng. Nhiều người có thể trải nghiệm nó với những ký ức mãnh liệt trong quá khứ, mạnh mẽ hơn các giác quan khác như vị giác, khứu giác và khơi gợi cảm xúc mạnh mẽ.

"Âm nhạc có thể mở ra những cánh cửa bị lãng quên trong trí nhớ của bạn. Âm nhạc có thể khiến bạn quay ngược thời gian và hoạt động như một luồng điện có thể kích hoạt bộ não của bạn và khiến nó hoạt động. Tất cả chúng ta đều có cảm giác quen thuộc khi trở về nhà, thăm trường mình từng học và nhớ lại những kỷ niệm cũ. Âm nhạc có thể làm điều tương tự. Theo Andrew Budson, Giám đốc Trung tâm Khoa học thần kinh nhận thức dịch thuật tại Hệ thống Chăm sóc sức cựu chiến binh Boston (Mỹ), nó cung cấp một môi trường thính giác và cảm xúc cho phép con người cảm nhận lại tất cả những ký ức đó.

Theo các nhà khoa học nghiên cứu về tác dụng mạnh mẽ của âm nhạc đối với não bộ, các hiểu biết thu thập được có thể làm tăng trị liệu cho các bệnh như mất trí nhớ và các rối loạn trí nhớ khác như lo âu, căng thẳng, trầm cảm cũng như nhiều bệnh khác như đau mạn tính, ung thư và bệnh parkinson.

Ngoài ra, có bằng chứng cho thấy âm nhạc thúc đẩy sự tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh trong não, chẳng hạn như dopamine, có liên quan đến trí nhớ, sự chú ý, động lực và quá trình điều vận động của cơ thể. Khi hormone dopamine được giải phóng với số lượng lớn, bạn sẽ cảm thấy hưng phấn và vui vẻ.

Các nghiên cứu khác đã chứng minh rằng âm nhạc làm giảm hormone cortisol gây căng thẳng và tăng tiết oxytocin, đóng vai trò trong quá trình chuyển dạ và sinh nở, cũng như trong sự gắn kết, tin tưởng giữa trẻ sơ sinh và cha mẹ.

Amy Belfi, trợ lý giáo sư khoa học tâm lý tại Đại học Khoa học và Công nghệ Missouri (Mỹ) đồng thời là điều tra viên chính của Phòng thí nghiệm thẩm mỹ và nhận thức âm nhạc, giải thích rằng âm nhạc kích hoạt các bộ phận khác nhau của não bộ, khiến nó trở thành một công cụ đặc biệt linh hoạt. Chúng ta có thể sử dụng nó để cải thiện tâm trạng, khuyến khích chúng ta học hỏi và kết nối xã hội với những người khác. Nó trở thành một phần bản sắc của chúng ta, điều này giải thích tại sao nó rất hiệu quả trong việc kích thích và hồi tưởng ký ức.

Vai trò của âm nhạc có thể làm giảm bớt sự kích động ở những người mắc chứng mất trí nhớ như một phương pháp thay thế thuốc an thần, theo một số chuyên gia.

Frank Russo, giáo sư tâm lý học tại Đại học Toronto Metropolitan (Canada), nói rằng ông nghĩ rằng điều này cuối cùng sẽ có thể thực hiện được. Ngoài ra, ông là giám đốc khoa học của một công ty đang tạo ra một máy nghe nhạc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để sắp xếp danh sách phát cá nhân nhằm giúp bệnh nhân chuyển từ trạng thái lo lắng sang trạng thái bình tĩnh.

Các chuyên gia đã xem xét các loại trí nhớ khác nhau có liên quan để hiểu tác động của âm nhạc đối với não bộ. Ví dụ, thay vì chỉ nghe, mọi người sử dụng trí nhớ phương thức, một loại trí nhớ dài hạn liên quan đến các kỹ xảo và thủ tục được sử dụng quá thường xuyên đến nỗi không cần phải có ý thức mới nhớ được, như gõ phím cảm ứng, đi xe đạp hoặc đánh răng.

Điều này khác với trí nhớ từng hồi, đây là bộ nhớ kinh nghiệm cá nhân của chúng ta về một vài khía cạnh nổi bật của kinh nghiệm mà chúng ta có được từ những cuốn sách mà chúng ta từng đọc, những món chúng ta từng ăn, những trò chơi chúng ta từng chơi... Đó là một bộ nhớ cho phép chúng ta đưa ra những nhận xét từ những điều mà chúng ta đã từng trải nghiệm.

Theo Budson, trí nhớ từng hồi bắt nguồn từ vùng hồi hải mã của não, vùng tổn thương đầu khi chứng mất trí nhớ ập đến.

Theo ông, "Bệnh alzheimer tấn công vùng hồi hải mã đầu tiên." Ông cũng giải thích tại sao trí nhớ từng hồi vẫn cho phép bệnh nhân sa sút trí tuệ nhớ lời bài hát và biểu diễn. Theo Budson, "Đó là một hệ thống bộ nhớ hoàn toàn khác."

Khả năng hát hoặc sáng tác nhạc là trí nhớ phương thức, trong khi trí nhớ từng hồi cho phép quay ngược thời gian về một sự kiện hoặc khoảng thời gian cụ thể trong quá khứ "khi bạn nghe một bản nhạc" ở những người có bộ não mạnh. Tony Bennett (96 tuổi), người mắc bệnh alzheimer nặng vẫn có thể biểu diễn những bản hit kinh điển của mình một cách hoàn hảo, là một minh nổi tiếng gần đây.

Theo Russo, hiệu ứng "cỗ máy thời gian" là thứ mà "mọi người có thể liên tưởng đến" xảy ra khi ai đó nghe một bản nhạc thời trẻ của họ. Thời gian tôi học trung học là những năm 1980. Khi tôi nghe một bài hát từ Blondie hoặc Depeche Mode, tôi có cảm giác như đang trẻ lại, cảm giác đó thực sự mạnh mẽ. Theo Russo, khi chúng ta tiếp xúc với âm nhạc, chúng ta có thể nhớ lại những ký ức sống động hơn.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống