Tuổi thọ của con người phụ thuộc vào những yếu tố ít ai ngờ

Một nghiên cứu mới phân tích dữ liệu liên quan đến di truyền và lối sống cho thấy những chọn lựa về mặt sinh học và phong cách sống có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của chúng ta.

Hai biến thể di truyền ảnh hưởng đến tuổi thọ

Các nhà khoa học ở Đại học Edinburgh, Vương quốc Anh đã phân tích dữ liệu của các nhóm dân số khác nhau trải dài trên ba châu lục: Châu Âu, Châu Úc và Bắc Mỹ. Họ xem xét dữ liệu của 606.059 người tham gia, cũng như tuổi thọ của cha mẹ họ.

Đầu tiên, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng các biến thể của hai vùng di truyền sau đây có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của chúng ta. Một biến thể của vùng di truyền HLA-DQA1/DRB1, gắn liền với chức năng của hệ thống miễn dịch, có thể cho chúng ta thêm khoảng 6 tháng tuổi thọ.

Đồng thời, một biến thể của sự kéo dài gene LPA - có liên quan đến việc điều hòa cholesterol trong máu - có thể cướp đi của chúng ta khoảng 8 tháng cuộc đời. Trong bài báo của mình, các nhà nghiên cứu nói rằng đây là lần đầu tiên vai trò của các biến thể di truyền trong tương quan với tuổi thọ của con người đã được xác nhận.

Di truyền ảnh hưởng đến tuổi thọ. (Ảnh: Unsplash).

Các đặc điểm di truyền khác, khiến chúng ta nghiện hay mắc các bệnh khác nhau, cũng là nguyên nhân khiến tuổi thọ giảm.

Nhưng di truyền không phải là tất cả

Tất nhiên không thể phủ nhận vai trò của di truyền đối với tuổi thọ con người, nhưng một nghiên cứu phân tích dữ liệu của hơn 400 triệu người đã chứng minh rằng ảnh hưởng di truyền đến tuổi thọ thấp hơn nhiều những gì chúng ta nghĩ. Thay vào đó, nghiên cứu cho thấy có một yếu tố cần được lưu ý - đó là sự lựa chọn.

Bằng cách chọn lựa các “đối tác” có vẻ ngoài và hành động tương tự như mình, chúng ta đang truyền đi các yếu tố văn hóa và di truyền có liên quan đến tuổi thọ - giống như cách chúng ta truyền lại sự giàu có hoặc tình trạng kinh tế xã hội cho thế hệ tiếp theo.

Khi tìm hiểu cách mà một số đặc điểm được truyền lại, các nhà khoa học sử dụng một công cụ đo lường được gọi là khả năng di truyền. Nó ước tính mức độ biến đổi của một đặc điểm - chẳng hạn như tuổi thọ của một người - bằng cách so sánh ảnh hưởng của sự khác biệt di truyền, trái ngược với sự khác biệt không di truyền như lối sống, yếu tố văn hóa xã hội và tai nạn.

Các nghiên cứu trước đây cho rằng khả năng di truyền tuổi thọ con người ở đâu đó khoảng từ 15-30%. Nhưng sau khi sử dụng cây phả hệ Tổ tiên trực tuyến nghiên cứu mới cho thấy, ước tính này là quá cao.

"Nhờ cây phả hệ Tổ tiên các nhà khoa học đã đạt được những hiểu biết sâu sắc bằng cách sử dụng một bộ dữ liệu lớn hơn nhiều so với bất kỳ nghiên cứu nào về tuổi thọ trước đây", Graham Ruby, người nghiên cứu quá trình lão hóa ở người tại công ty Calico Life Science, nói.

Ngoài ra dữ liệu của nghiên cứu mới còn cho thấy một yếu tố khác ảnh hưởng đến tuổi thọ, được gọi là giao phối chọn loại. Đây là hiện tượng mà mọi người có xu hướng chọn lựa các đối tác để chung sống sở hữu những đặc điểm tương tự như mình.

Điều này không có nghĩa là con người có giác quan thứ sáu để mách bảo họ là bạn đời của mình sẽ sống được bao lâu. Thay vào đó, các nhà khoa học cho biết con người rất có thể chọn các đối tác có những đặc điểm tương tự, cả về di truyền và văn hóa xã hội - những yếu tố liên quan đến tuổi thọ.

Con người lựa chọn bạn đời giống với mình. (Ảnh: Zoosk).

Bằng cách tính toán giao phối chọn loại, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng khả năng di truyền trong vòng một thế hệ không quá 7%, thậm chí có thể thấp hơn. Con số này chỉ bằng một nửa so với ước tính trước đây và điều này có nghĩa là một cuộc sống trường thọ có thể ít liên quan đến gen hơn chúng ta tưởng.

Muốn sống lâu cần quan tâm: Hút thuốc, cân nặng, giáo dục

Các nhà khoa học giải thích là một trong những khuynh hướng di truyền "nguy hiểm" nhất là sự phụ thuộc vào nicotine - có thể dẫn đến ung thư phổi và các bệnh về phổi khác.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy khi ai đó có thói quen khó bỏ là hút một gói 20 điếu thuốc mỗi ngày sẽ bị giảm tuổi thọ khoảng 6,8 năm. Tuy nhiên, họ cũng nói rằng việc từ bỏ thuốc lá có thể đảo ngược hiệu ứng này và cho phép những người hút thuốc trước đây được hưởng tuổi thọ dài hơn.

Thừa cân cũng là một yếu tố quan trọng cần lưu ý, vì mỗi kilôgam thừa có thể làm bạn giảm 7 tháng tuổi thọ.

"Chúng tôi thấy rằng, trung bình một người hút một gói thuốc mỗi ngày sẽ làm giảm 7 năm tuổi thọ, trong khi giảm 1kg sẽ giúp tăng tuổi thọ của bạn thêm 2 tháng", Tiến sĩ Peter Joshi - đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.

Một phát hiện thú vị khác - và có lẽ cũng rất đáng ngạc nhiên của nghiên cứu này gắn liền với tác động của giáo dục, đặc biệt là việc theo đuổi việc học sau khi đã hoàn thành chương trình giáo dục bắt buộc. Cứ mỗi năm bạn tự học sau khi đã rời trường sẽ giúp bạn có thêm 11 tháng tuổi thọ.