Cách bà Lê Diệp Kiều Trang gọi vốn cho dự án xe đạp in 3D

Vợ chồng bà Lê Diệp Kiều Trang đã quyết định đưa dự án xe đạp in 3D này lên nền tảng gọi vốn cộng đồng Indiegogo vào tháng 7/2020 để có nguồn lực thực hiện Superstrata. Chiến dịch này nhanh chóng đã thu hút hàng nghìn nhà tài trợ, thu về hơn 7 triệu đô la tiền mặt.

Theo lộ trình đề xuất trước đó, chiến dịch gọi vốn cho dự án dự kiến sẽ kết thúc vào tháng 10/2020 và chuyển sang giai đoạn thử nghiệm mở rộng quy mô. Ngoài ra, Arevo dự kiến sẽ bắt đầu giao những sản phẩm đầu tiên đến tay các nhà tài trợ từ hai tháng sau đó.

Tuy nhiên, Superstrata đã chính thức dừng hoạt động sau ba năm khi không thể đạt được kỳ vọng của nhà đầu tư.

Xưởng lắp ráp xe đạp Superstrata. Ảnh: Arevo.

Mô hình đầu tư rủi ro

Các hình thức huy động vốn tương đối phổ biến được gọi là gọi vốn cộng đồng hoặc crowdfunding. Đây là mô hình chủ yếu áp dụng cho các startup, doanh nghiệp nhỏ muốn mở rộng số lượng nhà đầu tư, vượt qua phạm vi truyền thống bao gồm chủ sở hữu, người thân và nhà đầu tư mạo hiểm.

Đội ngũ phát triển dự án hoặc nhà sáng lập sẽ tạo chiến dịch gây quỹ tập thể, trong đó mỗi người dùng có thể đầu tư một số tiền nhất định vào khả năng, thông qua các nền tảng như Indiegogo hoặc Kickstarter.

Thay vào đó, dự án sẽ cung cấp các chọn khác nhau cho nhà đầu tư, nhưng thường xuyên nhất là nhận quà tri ân (rewards based - nhà đầu tư nhận một phần quà tương ứng với giá trị đóng góp); cổ phần (equity based - nhà đầu tư chấp nhận một phần vốn nhỏ của công ty); cho vay (lending based - nhà đầu tư thu lại khoản tiền gốc kèm theo tiền lãi). Do dự án chỉ sử dụng hình thức tài trợ (donation based), có trường hợp dự án không cung cấp bất kỳ đặc quyền nào cho nhà đầu tư.

Chiến dịch "mang The Kafe trở lại" của cựu CEO The Kafe Đào Chi Anh trên nền tảng GoFundMe là một ví dụ về mô hình gọi vốn cộng đồng từng được nhiều startup triển khai ở Việt Nam. Tuy nhiên, sau một tháng, chiến dịch này chỉ thu về hơn 2.200 đô la, tương đương 1% mục tiêu ban đầu là huy động 200.000 đô la từ cộng đồng.

Trước khi người dùng tài trợ cho dự án, một đoạn khuyến cáo lưu ý "crowdfunding không phải mua sắm" và các rủi ro. Ảnh: Indiegogo.

Quay trở lại Indiegogo, nền tảng mà Supertrata sử dụng. Theo giới thiệu, Indiegogo là nền tảng huy động vốn từ cộng đồng trực tuyến cho phép người dùng khởi chạy, gây quỹ cho chiến dịch hoặc tài trợ cho chiến dịch của người khác.

Người tài trợ có thể nhận được đặc quyền từ chủ sở hữu chiến dịch như một cách để bày tỏ lòng biết ơn. Với dự án Superstrata, đặc quyền mà người tài trợ nhận được ở đây chính là chuyển khoản tài trợ sang sản phẩm là chiếc xe đạp in 3D với mức giá ưu đãi.

Tuy nhiên, Indiegogo đã nhiều lần nhấn mạnh crowdfunding là một hình thức đầu tư có rủi ro. Nền tảng lưu ý rằng tất cả các khoản tài trợ đều mang tính chất tự nguyện, thuộc vào quyết định cá nhân và khả năng chấp nhận rủi ro của nhà tài trợ.

"Indiegogo không đảm bảo rằng các chiến dịch sẽ thành công hoặc các đặc quyền sẽ được phân phối hoặc trao quyền lợi ích đáng kể cho người tài trợ. Người tài trợ phải chấp nhận rủi ro rằng chiến dịch có thể gặp phải những thay đổi, sự chậm trễ và những thách thức không lường trước, thậm chí chiến dịch và đặc quyền có thể không thành hiện thực, giống như bất kỳ ai tham gia vào một dự án mới khởi sự.

Ngoài ra, Indiegogo đề nghị người dùng đánh giá kỹ lưỡng chiến dịch và tài trợ ở mức có thể chi trả trong trường hợp chiến dịch không thể hoàn thành như kế hoạch.

Người dùng khó được hoàn tiền

Bà Lê Diệp Kiều Trang mới đây đã có tuyên bố chính thức về dự án Superstrata sau một loạt lùm xùm và phản ánh. Trong đó, cựu Giám đốc Facebook Việt Nam đề cập rằng ông Sonny Vũ, người đã điều hành Arevo từ đầu năm, không còn cùng chồng là ông nữa.

Trên thực tế, Arevo mới gỡ bỏ thông tin về đội ngũ lãnh đạo trên Wikipedia sau phát biểu này của bà Trang. Trước đó, ông Sonny và bà Trang vẫn được biết đến với vai trò Giám đốc điều hành và Giám đốc tài chính của startup.

Ngoài việc huy động vốn trên Indiegogo, bà Trang còn tiết lộ rằng Arevo được các quỹ đầu tư mạo hiểm như Khosla Ventures, Founders Fund... rót tiền. Với nhóm này, Arevo có trách nhiệm công bố báo cáo tài chính đã qua kiểm toán. Cá nhân này không thể tự tiện chia sẻ thông tin lên Internet vì cần phải bảo mật thông tin về chi phí, tính cạnh tranh sản phẩm.

Tiền đã được đổ hết vào nhà máy sản xuất, phụ tùng xe đạp, chi phí 3 tại chỗ, chi phí vận tải tăng gấp nhiều lần sau Covid-19 khi nhập nguyên liệu đầu vào, lương kỹ sư công nhân, v.v.

CFO Arevo

Đáng chú ý, bà cũng tuyên bố rằng bản thân và các nhà đầu tư khác đã thiệt hại khoảng 20 triệu USD ngoài 7 triệu USD tiền huy động từ cộng đồng. Với khoản đầu tư 25 triệu USD do Khosla Ventures dẫn đầu, nâng tổng giá trị huy động cho startup Arevo lên con số 85 triệu USD vào năm 2021, đây là lần đầu tiên nó được rót vốn.

Tại Khu Công nghệ cao TP.HCM, vào cuối năm 2020, Arevo đã đầu tư một dự án sản xuất máy in 3D trị giá 19,5 triệu USD. Tuy nhiên, đến tháng 5 mới đây, Trưởng Ban quản lý Khu công nghệ cao TP.HCM đã ký văn bản xác nhận rằng Công ty Arevo Việt Nam đã ngưng hoạt động.

Theo bà Trang, có 135 khoản đóng góp từ người dùng có địa chỉ tại Việt Nam trong số hơn 3.300 khoản tài trợ mà Indiegogo nhận được. Tất cả các nhà tài trợ ở Việt Nam đã nhận được hàng hóa hoặc các mặt hàng để xuất khẩu tại chỗ. Có 4 xe đang chờ khách hàng hoàn tất thủ tục xuất khẩu tại chỗ.

Do đó, nhiều khả năng không nhà tài trợ nào của Supertrata trên Indiegogo có thể được hoàn tiền. Theo chính sách, nền tảng chỉ có thể hoàn trả khoản đóng góp trước khi chiến dịch kết thúc hoặc khi đặc quyền chưa được chủ sở hữu chiến dịch phân loại trạng thái "khoá" (chủ chiến dịch thông báo rằng đặc quyền đã sẵn sàng để gửi đi) hoặc "đã giao".

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống