Chiến lược "thay tướng" tại gã khổng lồ công nghệ Alibaba

Những gương mặt cũ trong vai trò mới

Trong một thông báo đột ngột, Alibaba đã thông báo rằng chủ tịch và CEO Daniel Zhang sẽ chính thức rời các vị trí này kể từ ngày 10/9/2023. Ông Joseph Tsai sẽ thay thế ông Zhang ở vị trí chủ tịch và ông Eddie Wu sẽ đảm nhận vị trí CEO.

Joseph Tsai hiện là Chủ tịch Câu lạc bộ bóng rổ Brooklyn Nets tại Giải bóng rổ nhà nghề Mỹ (NBA), cùng một số đội thể thao chuyên nghiệp khác của Mỹ, vì vậy cái tên Joseph Tsai không hề xa lạ với Phố Wall. Ngoài việc là một nhà đầu tư lành nghề với thị trường tài sản và tiền kỹ thuật số, ông Tsai còn làm việc trên lĩnh vực này. Ngay cả tờ SCMP báo cáo rằng quỹ đầu tư cá nhân của ông cũng là một cổ đông của sàn tiền số FTX do Sam Bankman-Fried, một doanh nhân trẻ vừa bị bắt giữ, điều hành.

Ông Joseph Tsai nổi tiếng tại Mỹ với vai trò chủ tịch CLB bóng rổ Brooklyn Nets tại giải NBA (Nguồn: CNBC).

Mặc dù là một nhân vật quen thuộc với giới kinh doanh Mỹ, nhưng ông Tsai và Alibaba đã có mối quan hệ hợp tác ngay từ khi công ty thành lập. Joseph Tsai là người duy nhất được đào tạo tại phương Tây trong số 17 nhà đồng sáng lập cùng với tỷ phú Jack Ma. Ông đóng vai trò là Giám đốc tài chính (CFO) của Alibaba cho đến tận năm 2013, phụ trách nhiều cuộc đàm phán huy động vốn trong giai đoạn đầu của công ty, cũng như hoạt động M&A, và đặc biệt là thương vụ IPO kỷ lục 25 tỷ USD của Alibaba tại sàn chứng khoán New York.

Theo ông Brian Wong, một nhân viên Alibaba thời đầu và cựu trợ lý của Jack Ma, "Ghế chủ tịch của Joseph Tsai chính là điều Alibaba cần ở vị thế một tập đoàn lớn có tham vọng quốc tế." Ông nói, "Ông ấy có kỹ năng, nền tảng và vị trí tốt để đóng vai trò cầu nối cho công ty từ Trung Quốc ra thế giới và ngược lại."

Trong khi đó, tân CEO Eddie Wu lại là một tên tuổi bí mật hơn nhiều. Cựu cử nhân về khoa học máy tính từng giữ vị trí giám đốc công nghệ (CTO) và đảm nhận việc phát triển nhiều nền tảng số của Alibaba, bao gồm hệ thống quảng cáo và trang mua sắm trực tuyến Taobao. Ngoài ra, ông đã đóng góp vào quá trình tạo ra Alipay, ứng dụng thanh toán điện tử hiện thuộc quản lý của Ant Group. Wu đảm nhận vị trí chủ tịch của hãng thương mại điện tử Taobao, đơn vị vẫn sẽ trực thuộc Alibaba sau quá trình tái cơ cấu, sau khi kế hoạch cải tổ tập đoàn được công bố hồi tháng 3.

Quá trình phát triển các nền tảng Taobao và Alipay từng được dẫn dắt bởi cựu CEO Eddie Wu (Nguồn: CNBC).

Theo Jacob Cooke, CEO của hãng tiếp thị WPIC, "Eddie Wu không phải là cái tên gây bất ngờ bởi vì anh ấy đóng vai trò quan trọng trong cả sự phát triển công nghệ lẫn khả năng sinh lời của Taobao và Alipay." Việc bổ nhiệm Wu làm CEO cho thấy thương mại điện tử vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng không thể thay thế trong quá trình phát triển của Alibaba.

Nhìn rộng hơn, việc bổ nhiệm cùng lúc hai tên tuổi "mới mà cũ" này dẫn dắt Alibaba cũng được xem là quyết tâm làm mới mình để vượt qua quá trình "đại tu" đầy chông gai của tập đoàn này.

Giá trị vốn hóa của Alibaba đã mất hơn 500 tỷ USD kể từ khi đạt đỉnh vào năm 2020, trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế Trung Quốc suy yếu và các động thái siết chặt của chính phủ nhằm siết chặt kiểm soát giới công nghệ. Do cáo buộc độc quyền, Alibaba đã nhận án phạt lên tới hơn 2,5 tỷ USD vào năm 2021. Sự nổi lên của các đối thủ mới như Pinduoduo và ByteDance cũng được coi là một thách thức không nhỏ.

Vốn hóa Alibaba sụt giảm hơn 500 tỷ USD từ mức đỉnh năm 2020 (Nguồn: CNBC)

Hãng đã công bố kế hoạch cải tổ đầy tham vọng, chuyển đổi tập đoàn thành hình thức công ty mẹ với sáu đơn vị thành viên, trong đó ngoài Taobao - Tmall, tất cả các đơn vị khác đều sẽ được huy động vốn và lên sàn trong tương lai.

Tuy nhiên, các chuyên gia không tin rằng việc "thay tướng" sẽ thuyết phục giới đầu tư rằng cải tổ sẽ đi đúng hướng. Theo Vey-Sern Ling, giám đốc điều hành ngân hàng tư nhân UBP (Thụy Sỹ), "Alibaba vẫn là một công ty Trung Quốc và sẽ chịu ảnh hưởng từ những thách thức địa chính trị và kinh tế của nước này." Hãng cũng đang gặp sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nền tảng kinh doanh điện tử và video ngắn. Các nhà đầu tư không quá quan tâm đến việc thay đổi nhân sự quản lý trừ khi Alibaba có thể sớm phục hồi khả năng sinh lời.

Các cựu lãnh đạo tiếp tục đóng một vai trò quan trọng

Việc ông Daniel Zhang rời bỏ vị trí chủ tịch và CEO không có nghĩa là ông sẽ rời bỏ vị trí lãnh đạo của Alibaba. Thay vào đó, Zhang sẽ tiếp tục lãnh đạo mảng kinh doanh điện toán đám mây (Cloud Intelligence Group) của tập đoàn, vị trí mà ông đã nắm giữ kể cuối năm ngoái, theo kế hoạch do chính ông đề xuất.

Theo ông Brian Wong, "Việc lựa chọn Daniel Zhang chuyên phụ trách mảng đám mây cho thấy sự tín nhiệm cao với anh ấy, với mong muốn dẫn dắt một mảng kinh doanh giá trị nhất của công ty phát triển đúng hướng trong thời đại trí tuệ nhân tạo hiện nay."

Khi nhận chức vụ chủ tịch Alibaba từ Jack Ma năm 2019 (Nguồn: Alibaba), Daniel Zhang đã hát ca khúc "You raise me up."

Ông Zhang, người kế vị chức chủ tịch của Jack Ma trong một buổi lễ kỷ niệm đầy cảm xúc năm 2019, khi hai vị lãnh đạo cùng hát ca khúc "You raise me up", cũng từng nhiều lần khẳng định rằng lĩnh vực đám mây sẽ là một lĩnh vực kinh doanh chủ chốt trong tương lai của hãng. Khi đơn vị này đang nỗ lực huy động vốn độc lập và tiến hành lên sàn trong thời gian tới, vai trò của ông Zhang với mảng đám mây lại càng trở nên quan trọng hơn trong kế hoạch tái cơ cấu.

Ông Zhang cho biết trong bản tin nội bộ gửi đội ngũ nhân viên tập đoàn rằng "Cloud Intelligence Group đang tăng tốc tối đa cho kế hoạch chia tách (spin-off) của mình và sắp tiến đến giai đoạn quan trọng của tiến trình này." Do đó, tôi sẽ tập trung thời gian và tâm sức vào bộ phận này vào thời điểm này để nó sớm trở thành một công ty đại chúng.

Ông Zhang sẽ tập trung đưa mảng đám mây của Alibaba trở thành công ty đại chúng (Nguồn: CNBC).

Vai trò của nhà sáng lập - tỷ phú Jack Ma cũng được xem là không thể bỏ qua, không chỉ Daniel Zhang. Vị tỷ phú từng là người giàu nhất Trung Quốc nhìn chung tương đối lặng lẽ và ít xuất hiện trên truyền thông, chuyển sang nhiều vị trí giảng dạy - công việc cũ của ông - kể từ khi ông Zhang được bổ nhiệm làm chủ tịch của ông, và đặc biệt là sau khi kế hoạch IPO của Ant Group đổ bể.

Jack Ma, tỷ phú Jack Ma, dù không thường xuyên xuất hiện nhưng vẫn đóng một vai trò quan trọng trong kế hoạch tái cơ cấu Alibaba (Nguồn: Reuters).

Tuy nhiên, ông Jack Ma vẫn đóng góp đáng kể vào kế hoạch tái cơ cấu của Alibaba, theo báo chí. Ông cũng được cho là đã có cuộc họp với các nhà lãnh đạo chủ chốt của hãng vào hồi tháng 5, trao đổi ý kiến cố vấn về một số cải tổ quan trọng hơn, chẳng hạn như việc sa thải đội ngũ quản lý cấp trung tại Taobao - Tmall. Quan trọng hơn, việc các tên quen thuộc như Joseph Tsai, Eddie Wu và thậm chí Daniel Zhang tiếp tục giữ các vị trí quan trọng trong tập đoàn và các đơn vị con là minh chứng rõ ràng về tầm quan trọng không nhỏ của vị tỷ phú này đối với công ty do ông thành lập.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống