Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn: Không thể chần chừ

Khi đến thăm các bãi chôn lấp rác thải chưa qua xử lý, ông Binu Jacob, tổng giám đốc Nestlé Việt Nam, chia sẻ những cảm xúc.

Ông Binu Jacob, tổng giám đốc Nestlé Việt Nam, thẳng thắn nhìn nhận hoạt động của con người và phát triển kinh tế trong những năm qua dẫn đến sự mất cân bằng tự nhiên, biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Chia sẻ tại Hội nghị Phát triển Bền vững 2023, được Forbes Việt Nam tổ chức, khoảng 400 đại diện từ các doanh nghiệp và chuyên gia.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển bền vững của thế giới là mất cân bằng tự nhiên, biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Các hoạt động sản xuất và tiêu dùng của con người đã và đang có tác động tiêu cực đến môi trường, đặc biệt là việc sản xuất và sử dụng các sản phẩm nhựa đơn giản và rác thải.

Như ông Binu Jacob đã đề cập, việc chôn lấp rác thải một cách không đúng cách có thể dẫn đến những hệ lụy môi trường vô cùng nghiêm trọng, như là tăng ô nhiễm môi trường, dẫn đến khí thải độc hại và phát tán các chất gây ung thư. Do đó, một trong những ưu tiên hàng đầu trong sự phát triển bền vững là giải quyết vấn đề rác thải và bảo vệ môi trường.

Các doanh nghiệp như Nestlé Việt Nam cần tham gia tích cực và đóng góp xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn, giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm lượng rác thải. Điều này cũng đòi hỏi phải tạo ra các giá trị kinh doanh mới, giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp.

Để trực tiếp thấy việc chôn lấp rác thải (nhựa, hữu cơ) chưa qua xử lý có tác động tiêu cực ra sao đối với môi trường, ông đã dẫn chứng về chuyến thăm gần đây đến các điểm chôn rác ở một số tỉnh phía Bắc. Những "ngọn núi" rác thải tạo ra những hệ lụy môi trường vô cùng lớn.

"Mẹ thiên nhiên không được sinh ra để giải quyết các vấn đề này. Theo ông Binu Jacob, chính con người chúng ta đã làm gián đoạn các chu trình tự nhiên.

Tại hội nghị, câu chuyện tìm giải pháp cho việc hài hai mục tiêu—hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững—được thảo luận.

Theo một khảo sát, các lãnh đạo toàn cầu của doanh nghiệp nằm trong danh sách Fortune 500 cho rằng họ nhận thức được trách nhiệm và vai trò của mình trong việc giải quyết các vấn đề hiện đang diễn ra.

Mặc dù vậy, trách nhiệm của cổ đông đối với chính họ là một áp lực lớn khi phần lớn tin rằng chi phí phát triển bền vững sẽ rất tốn kém. Điều này ảnh hưởng đến lợi nhuận và khó đạt được sự đồng thuận từ cổ đông trong việc chi trả chi phí này.

Ngoài ra, các doanh nghiệp lo ngại rằng người tiêu dùng thực tế không quan tâm đến vấn đề này.

Những doanh nghiệp chấp nhận thách thức để đi đầu

Việc đảm bảo ba nguyên tắc, bao gồm loại bỏ rác thải và ô nhiễm, tăng vòng đời sản phẩm và nguyên vật liệu, và tái tạo các hệ sinh thái tự nhiên, là cần thiết để chuyển đổi thành công từ kinh tế tuyến tính (sử dụng tài nguyên để sản xuất nguyên liệu và sản phẩm phục vụ tiêu dùng, sau đó thải rác ra môi trường) sang kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, mô hình này cần được doanh nghiệp áp dụng trong 5 giai đoạn: cải tiến thiết kế sản phẩm nhằm tăng khả năng tái chế và tái sử dụng; sản xuất hạn chế/không sản xuất rác thải; tiêu dùng có trách nhiệm; quản lý rác thải; và biến chất thải thành nguồn nguyên liệu giá trị thông qua tái sử dụng và tái chế.

Trong đó, khâu thiết kế đóng vai trò quan trọng vì nó có thể giúp giảm chất thải ngay từ khi sản phẩm chưa đến tay người tiêu dùng.

Trên thực tế, đã có những doanh nghiệp đi đầu trong việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam và bắt đầu hành trình này từ nhiều năm qua. Trong đó, việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn đã giúp tất cả các nhà máy Nestlé Việt Nam đạt mục tiêu "Không chất thải chôn lấp ra môi trường" từ năm 2015, thông qua hoạt động thu gom, phân loại, tái chế và tái sử dụng chất thải.

Hiện tại, 100% bã cà phê sau sản xuất Nestlé Việt Nam được tái sử dụng làm nguyên liệu sinh khối, giúp giảm lượng khí thải và giảm lượng khí CO2. Phân bón được sản xuất bằng cách sử dụng bùn thải không gây hại từ hoạt động sản xuất sau khi được xử lý. Để cung cấp gạch không nung cho các công trình xây dựng, một nhà sản xuất gạch không nung địa phương sử dụng cát thải của lò hơi.

Để đảm bảo phát triển bền vững, tạo giá trị và lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp, đặc biệt hỗ trợ bảo vệ tài nguyên và môi trường, đáp ứng kỳ vọng của người tiêu dùng và tuân thủ các quy định, ông Binu Jacob đề nghị doanh nghiệp nên tiên phong chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn.

Vị CEO này đã trích dẫn khảo sát của Công ty tư vấn Bain về Quản trị môi trường, xã hội và doanh nghiệp khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2022, cho thấy người tiêu dùng ở các quốc gia đang phát triển, như Việt Nam, Philippines, Indonesia, quan tâm nhiều hơn đến môi trường và xã hội so với ở các quốc gia phát triển như Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Đáng chú ý, cuộc khảo sát cũng tiết lộ rằng người tiêu dùng ở Việt Nam đứng đầu danh sách về mong muốn doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt quá trình chuyển đổi để phát triển bền vững. Ngược lại, người tiêu dùng ở các quốc gia như Malaysia, Trung Quốc, Singapore và Thái Lan đặt ra kỳ vọng chính phủ ở vị trí này.

Kết quả khảo sát dựa trên ý kiến của gần 17.000 người trên 11 quốc gia.

Theo ông Binu Jacob, mùn lò hơi trong sản xuất cà phê của Nestlé Việt Nam được sử dụng để sản xuất gạch không nung được sử dụng trong các công trình xây dựng.

Mặc dù người đi đầu thường đối mặt với không ít khó khăn, nhưng doanh nghiệp này vẫn đi đầu trong việc sử dụng các nguyên liệu thân thiện môi trường. Chẳng hạn, việc Nestlé chuyển đổi từ ống hút nhựa sang ống hút giấy đối với sản phẩm của mình không hề đơn giản và làm tăng chi phí giá thành đội lên gấp 3 lần.

Chúng tôi chọn đầu tư vào nó vì chúng tôi nghĩ rằng đây là việc làm đúng đắn. Rất khó để đi xa nếu chỉ tập trung vào kết quả lợi ích trước mắt, nhưng ông Binu Jacob khẳng định rằng sự phát triển bền vững là con đường duy nhất để đạt được và vươn xa.

Với mục tiêu không có bao bì nào của Nestlé, kể cả bao bì nhựa, bị chôn lấp hoặc trở thành rác thải, hiện các cải tiến thiết kế nhằm loại bỏ những phần bao bì không cần thiết, giảm sử dụng nhựa nguyên sinh và thay thế bằng nguyên liệu thân thiện môi trường đã giúp Nestlé Việt Nam giảm gần 2.500 tấn bao bì nhựa trong hai năm (2021–2022).

Đến nay, 94% bao bì sản phẩm của công ty đã được thiết kế có thể tái chế và tái sử dụng.

Tuy nhiên, nỗ lực của một số ít doanh nghiệp là không đủ. Sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng là cần thiết cho hành trình đạt được tiến bộ trên con đường phát triển bền vững. Trong đó, các doanh nghiệp phải hợp tác chặt chẽ.

Công ty nhựa tái chế Duy Tân sử dụng vật liệu nhựa tái chế được sản xuất trong nước hiện đang hợp tác với Nestlé. Sau khi sử dụng, chai nhựa thu gom được tái chế sẽ được tái chế, đưa vào vòng sản xuất lại để được "tái sinh".

Nestlé Việt Nam và La Vie, hai công ty thành viên của Tập đoàn Nestlé tại Việt Nam, là thành viên sáng lập của Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), một nhóm các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bao bì nhằm hỗ trợ quá trình thu gom và tái chế bao bì theo cách bền vững, dễ tiếp cận hơn.

Các doanh nghiệp và chuyên gia hiện đang thảo luận về các chủ đề thời sự như giảm phát thải CO2, xử lý rác thải, chống biến đổi khí hậu, nền kinh tế tuần hoàn,... tại hội nghị Phát triển Bền vững 2023.

Để khuyến khích phát triển kinh doanh bền vững, các diễn giả cũng chia sẻ kinh nghiệm thực hành giúp doanh nghiệp chuyển dịch mô hình hoạt động trong khi vẫn duy trì tăng trưởng.

Tạp chí Điện tử và Ứng dụng

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống