Chuyên gia: Chưa có khung pháp lý hoàn thiện cho fintech

Ông Dương Quốc Anh, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội, cho rằng chưa quốc gia nào có thể khẳng định xây dựng đủ hệ thống pháp lý về công nghệ tài chính cho fintech, mặc dù lĩnh vực này đang phát triển rất mạnh, tại buổi đàm "Tương lai Tài chính số Việt Nam" do Tạp chí VietnamFinance phối hợp Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam tổ chức vào ngày 21 tháng 4. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục là ngân hàng đi đầu trong lĩnh vực này bất chấp nhu cầu của thị trường.

Cần có hiệp hội riêng về tài chính số

Theo báo cáo của NHNN, cả nước hiện có khoảng 40 công ty fintech tên tuổi, 72% công ty kết hợp với các ngân hàng để cung cấp dịch vụ và 28% còn lại hoặc tự phát triển các dịch vụ mới hoặc cạnh tranh với các nhãn hàng.

"Sự phát triển fintech tại Việt Nam rất nhanh, tiềm lực lớn nhưng còn nhiều hạn chế, rủi ro cho các nhà đầu tư, vị này nhận định.

Theo nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội, lĩnh vực fintech hiện có bốn khó khăn chính. Trước hết là vấn đề nguồn lực, am hiểu công nghệ và am hiểu tài chính và ngân hàng.

Bề nổi của tài chính số là thanh toán không tiền mặt, ví điện tử hoặc ngân hàng số. Ảnh: Payoo.

Chi phí đầu tư, vận hành lớn trong khi các khía cạnh pháp lý và quy định về fintech chưa rõ ràng, đồng bộ. Một số quy định về thủ tục, vấn đề xác định danh tính khách hàng chưa có nguồn thông tin đảm bảo về kho dữ liệu; các quy định về hợp đồng điện tử, chữ ký số, tài sản số; các quy định về tố tụng, quyền sở hữu, hình sự cũng chưa rõ ràng.

Cuối cùng, ông Quốc Anh chỉ ra rằng công tác bảo mật thông tin cho khách hàng là một vấn đề rất đáng lo ngại.

Về kiến nghị, ông Dương Quốc Anh đề xuất tạo ra một khuôn khổ pháp lý đảm bảo 3 nguyên tắc chắc chắn về mặt pháp lý; bình đẳng giữa các bên tham gia thị trường; tính tương xứng giữa các yêu cầu về quản trị rủi ro và ngăn chặn rủi ro giữa các quy định.

"Đối với Việt Nam, tôi nghĩ các fintech nên ngồi lại với nhau để có tiếng nói chung vì lợi ích chung, có thể giải trình với các cơ quan quản lý và cần các buổi hội thảo có cơ quan quản lý. Chúng ta cần một hiệp hội fintech khi thời gian cần thiết đến. Dương Quốc Anh cho biết chúng tôi đang cố gắng thành lập và hướng tới kết hợp chặt chẽ, tổng hợp tiếng nói của các doanh nghiệp fintech.

Khung pháp lý tại Việt Nam chưa thành hình

Chia sẻ tại buổi đàm, TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Vietnam, cho rằng việc tham gia vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTA) là cơ hội cho nền kinh tế trong nước bắt nhịp xu hướng chuyển đổi số.

Đáng chú ý, các hiệp định FTA mới được tạo ra dựa trên những quy định hoàn toàn khác với tiêu chuẩn cao và khó đáp ứng hơn so với FTA truyền thống. Những quy định này không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng, doanh nghiệp fintech, công ty tài chính mà còn cả hoạt động kinh doanh của toàn bộ doanh nghiệp.

Theo ông Bình, thị trường cần những chính sách mới mang tính định hướng sẽ chỉ đạo hơn cho doanh nghiệp trong việc thích nghi với các quy định khó này.

Ngoài ra, ông đã liệt kê một loạt các tác động chính. Trên hết, các doanh nghiệp FDI sẽ mở rộng đầu tư tại Việt Nam, nơi sẽ có lĩnh vực tài chính số và ngân hàng số dựa trên FTA mới.

Cơ chế thầu phụ cho các doanh nghiệp FDI được sử dụng để hỗ trợ quá trình số hóa doanh nghiệp ở Việt Nam, đây là tác động thứ hai.

Thứ ba, FTA mới đòi hỏi rất nhiều về môi trường, quản trị và xã hội, từ đó thúc đẩy tiến trình số hóa hoạt động sản xuất, thanh toán, huy động vốn và tài chính toàn diện.

Thứ tư, khuyến khích thanh toán xuyên biên giới và giao dịch trực tiếp (P2P) giữa người mua ở nước ngoài và người bán ở Việt Nam.

Thứ năm, FTA mới có những điều khoản chặt chẽ hơn về tài sản trí tuệ, bảo vệ thông tin cá nhân, từ đó ảnh hưởng đến chính sách của Việt Nam. Thứ sáu, đảm bảo toàn bộ giao dịch được thực hiện trên môi trường số và khuyến khích chuyển đổi số ở các cơ quan quản lý nhà Nước.

Tác động cuối cùng là thúc đẩy cải cách môi trường kinh doanh, môi trường pháp luật, chính sách tài chính số và ngân hàng số của Việt Nam. Tuy nhiên, ông Bình cho rằng việc hoàn thiện pháp lý của Việt Nam quá chậm chạp và còn nhiều khoảng trống pháp lý, chẳng hạn như không có quy định về ngân hàng số.

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông, đồng quan điểm rằng việc hoàn thiện hành lang pháp lý về chuyển đổi số ở Việt Nam vẫn còn chậm và phân mảnh. Thay vì tập trung vào các thị trường lớn, cạnh tranh với các doanh nghiệp lớn ở nước ngoài trong bối cảnh pháp lý này, các doanh nghiệp nên đi vào thị trường ngách.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống