Giải pháp khi tiến hành chiến lược 'dữ liệu hóa'

Khi doanh nghiệp bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ vào những năm 2010 khi có hàng chục triệu khách hàng trên toàn quốc, quốc tế và bắt đầu chuyển sang nghiên cứu sản xuất công nghiệp công nghệ cao, Viettel bắt đầu triển khai hệ thống dữ liệu.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel (Viettel Solutions), đã có những chia sẻ về hành trình đáng nhớ này.

"Nỗi đau" khi tiến hành chuyển đổi số

- Bản thân Viettel đã tạo hệ thống dữ liệu nội bộ như thế nào trước khi triển khai Data Lake cho khách hàng?

- Bắt đầu từ năm 2010, chúng tôi đã triển khai hệ thống dữ liệu. Trong quá trình điều hành, lãnh đạo Viettel phân tích rất sâu và đưa ra nhiều câu hỏi khó, chẳng hạn như khu vực nào đang hoạt động tốt, khu vực nào hoạt động tốt cái gì, khu vực nào đang không tốt, không tốt vì sao... Lãnh đạo Viettel đưa ra rất nhiều câu hỏi khó mà khó có thể giải quyết bằng kinh nghiệm. Phát triển hệ thống dữ liệu lúc này là cần thiết, phải làm thế nào để thu thập dữ liệu và khai thác dữ liệu thành các thông tin có ý nghĩa để ra quyết định dựa trên dữ liệu đó.

Vào thời điểm đó, chúng tôi bắt đầu thuê các đơn vị tư vấn để giải quyết vấn đề đặt ra là làm thế nào để thu thập và khai thác dữ liệu. Chúng tôi đã chọn 1-2 nghiệp vụ cơ bản, các chuyên gia đã giúp chúng tôi xây dựng công cụ và chuyển giao toàn bộ quy trình, từ quy trình của các đơn vị kỹ thuật cho đến các đơn vị nghiệp vụ kinh doanh quản lý, quản trị ra sao, nên nhìn ở góc nhìn thế nào, đánh giá hệ thống kỹ thuật, sử dụng dữ liệu như thế nào... Đào tạo các đơn vị để sử dụng và hiểu dữ liệu một cách hiệu quả cũng mất nhiều thời gian. Việc này mất tới hai năm.

- Sau này, khi triển khai Data Lake cho khách hàng, Viettel nhận thấy những vấn đề về vận hành, quản lý mà các doanh nghiệp thường gặp phải là gì?

- Trước khi triển khai các hệ thống dữ liệu, Viettel tiến hành khảo sát một số doanh nghiệp và rút kinh nghiệm từ chính hiện trạng của các doanh nghiệp đó. Các công ty thường tạo rất nhiều phần mềm khác nhau trong quá trình số hóa. Ngay cả các phòng ban bộ phận khác nhau, chẳng hạn như đầu tư, tài chính, nhân sự, quản lý khách hàng..., đều sử dụng phần mềm quản lý riêng.

Các quy trình hoạt động và tương tác chồng chéo do kết nối giữa các phần mềm này lỏng lẻo. Khi một số khách hàng Viettel khảo sát cùng một dữ liệu, nó có thể được nhập lên 2 hoặc thậm chí 3 phần mềm khác nhau.

Thứ hai, rất vất vả để tổng hợp dữ liệu liên bộ phận khi có nhu cầu. Mỗi bộ phận xuất dữ liệu từ hệ thống của mình, tổng hợp lại, gửi về một nơi, trước khi tổng hợp phân tích. Một việc có thể được làm đi làm lại ở nhiều nơi do các thao tác thủ công, điều này làm tăng tải rất nhiều.

Việc không chia sẻ được thông tin giữa các bộ phận là vấn đề tiếp theo. Khi trao đổi thông tin không đồng nhất, thiếu chính xác và khó khăn trong việc đưa ra quyết định, các định nghĩa số liệu có thể khác nhau do cùng một thông tin, mỗi bộ phận có một nguồn số liệu riêng.

- Khi triển khai Data Lake, hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu và báo cáo điều hành thông minh, doanh nghiệp có những đặc điểm nào cần xem xét?

- Không doanh nghiệp nào có thể nói là không cần hệ thống dữ liệu trong bối cảnh hiện nay, vì mọi doanh nghiệp đều cần dữ liệu. Tuy nhiên, trước mắt, hệ thống dữ liệu sẽ cần được ghép với các đơn vị có số lượng khách hàng hoặc nhân viên lớn, trải rộng trên nhiều lĩnh vực hoặc các doanh nghiệp đa ngành.

Các doanh nghiệp sử dụng nhiều phần mềm khác nhau trong quá trình số hóa. Ngay cả các phòng ban riêng biệt cũng sử dụng các phần mềm quản lý khác nhau.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Viettel Solutions

Chi phí hiệu quả sẽ được tối ưu hóa bằng cách sử dụng dữ liệu. Ví dụ, nếu quy trình tương tác này được tối ưu hóa đến hàng nghìn nhân công, chi phí sẽ được tối ưu hóa nhiều hơn nhiều. Ngoài ra, việc có một hệ thống dữ liệu được quản trị khoa học, chuyên nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp hiểu khách hàng hơn, nâng cao trải nghiệm cho người dùng và hỗ trợ tăng doanh thu cho những đơn vị có tập khách hàng lớn, lên đến hàng chục triệu khách hàng như Viettel.

Rạng Đông là một doanh nghiệp sản xuất gần đây đã trở thành một trường hợp mà chúng tôi mới triển khai. Rạng Đông kết nối từ khâu đầu vào nguyên liệu sản xuất đến các dây chuyền, nhà máy sản xuất khác nhau, cho đến sản phẩm, kênh phân phối và đến tay khách hàng bằng cách sử dụng hệ thống dữ liệu được quản trị khoa học, chuyên nghiệp. Rạng Đông có thể có góc nhìn toàn cảnh hơn với Data Lake.

Ví dụ, khi nhập nguyên liệu đầu vào, xem trên dữ liệu họ nhập từ đối tác này thì sản phẩm đầu ra chất lượng ra sao, tỷ lệ hỏng hóc cao hay thấp, từ đó tối ưu quá trình nhập. Ngoài ra, sản phẩm có thể so sánh được trình độ sản xuất giữa hai nhà máy của họ bằng cách sử dụng cùng một nguyên liệu đầu ra tốt nhất khi nó đi qua nhà máy.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Viettel Solutions, chia sẻ về tầm nhìn dữ liệu hóa của công ty.

3 yếu tố cần chuẩn bị để hướng đến "dữ liệu hóa"

- Lời khuyên của ông dành cho các doanh nghiệp muốn xây dựng hệ thống quản trị dữ liệu khoa học và chuyên nghiệp là gì?

- Để có dữ liệu sống, sạch, có hệ thống số hóa quy trình, trước tiên doanh nghiệp phải chuẩn bị văn hóa và nhận thức của lãnh đạo, thứ hai là một chiến lược tiếp cận bài bản và thứ ba là có hệ thống số hóa. Rạng Đông là một ví dụ điển hình về điều này.

Trước khi triển khai, việc đầu tiên chúng tôi làm bao giờ cũng là tư vấn cho lãnh đạo cấp cao về văn hóa và nhận thức. Thay đổi văn hóa, đặc biệt là tạo ra văn hóa sử dụng dữ liệu, trước tiên phải bắt đầu từ người lãnh đạo cao nhất, sau đó mới đi dần xuống người lãnh đạo cấp trung.

Chúng tôi thường tiếp cận theo hướng chọn ra những vấn đề bức xúc nhất mà doanh nghiệp phải giải quyết trong chuyển đổi số nói chung và trong mảng dữ liệu nói riêng, để doanh nghiệp thấy ngay được nếu ứng dụng chuyển đổi số thành công cho công việc của họ tốt hơn thế nào. Từ đó, họ sẽ có thiện cảm để bắt đầu thay đổi, tham gia vào quá trình chuyển đổi và chia sẻ với chúng tôi.

Nhiều khách hàng doanh nghiệp đã được Viettel Solutions hỗ trợ trong việc đẩy mạnh số hóa thành công.

Ban lãnh đạo của Rạng Đông đã nhận thức và xây dựng được cho quản lý cấp trung, cũng như cả công ty văn hóa số tương đối ổn định, nên khi chúng tôi tham gia vào cũng tương đối thuận lợi. Làm thế nào để chúng tôi có thể nắm bắt, chia sẻ kiến thức chuyên ngành và phát triển giá trị từ đó là câu hỏi tiếp theo.

Quá trình tương tác hai chiều cực kỳ sâu giữa chúng tôi và khách hàng được gọi là chuyển đổi số. Chúng tôi có thể có góc nhìn về dữ liệu, nhưng chúng tôi không có sự nhạy cảm về dữ liệu với góc nhìn của người trong ngành đó.

Quá trình số hóa và tin học hóa của nhiều doanh nghiệp hiện đang phát triển theo kiểu "thiếu gì thì làm đó", liên quan đến chiến lược tiếp cận. Tuy nhiên, một kiến trúc tổng thể nên có mặt để một công ty có thể phát triển đồng đều và bài bản. Công ty nên có những phần mềm gì, dữ liệu gì, v.v. trước khi phát triển.

Khi triển khai một dự án, việc đầu tiên chúng tôi phải làm là số hóa và chuẩn hóa lại toàn bộ quy trình để có dữ liệu. Về hệ thống số hóa, điều này thường đúng đối với những đơn vị chưa bắt đầu chuyển đổi số. Ngoài ra, Rạng Đông yêu cầu xây dựng lại toàn bộ quy trình khi bắt đầu triển khai Data Lake.

Tóm lại, chuyển đổi số cần bắt tay làm từ việc nhỏ, nhưng tư duy thì cần tổng thể, để sau này lắp ghép các "bức tranh" dữ liệu lại với nhau mà không bị lệch.

Chuyển đổi số cần bắt tay làm từ việc nhỏ, nhưng tư duy thì cần tổng thể.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Viettel Solutions

Sau khi có dữ liệu, chúng ta sẽ khai thác dữ liệu để tạo ra tri thức và dữ liệu có giá trị. Các nhà khoa học dữ liệu (data scientist) và chuyên gia phân tích kinh doanh (businesst) phải tham gia vào giai đoạn này. Bất kỳ ngành nghề nào cũng cần người hiểu lĩnh vực của mình và hiểu lĩnh vực đó khi triển khai hệ thống dữ liệu.

2 lợi thế cạnh tranh của Viettel Solutions

- Lợi thế của Viettel so với các nhà cung cấp khác là gì khi triển khai Data Lake?

- Chúng tôi tự đánh giá mình có hai lợi điểm so với những đơn vị khác trên thị trường.

Đầu tiên là kinh nghiệm. Chúng tôi đã từng triển khai các dự án cho nội bộ tập đoàn Viettel cũng như một số khách hàng với cách tiếp cận bài bản như các đơn vị tư vấn quốc tế hàng đầu hiện nay. Về cơ bản, các khách hàng của chúng tôi gặp các vấn đề quản trị như nhau. Chúng tôi đã hiểu rõ về khách hàng của mình ngay khi khảo sát họ và chúng tôi đã tìm thấy một số cách để xử lý.

Dữ liệu tương lai cũng quan trọng như máu của công ty. Tương tự như mạch máu, các hệ thống công cụ dữ liệu cũng rất quan trọng.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Viettel Solutions

Tất nhiên, mỗi công ty sẽ có một đặc thù quản trị riêng. Phía chúng tôi sẽ cung cấp một số gợi ý về cách giải quyết vấn đề và đưa ra góc nhìn tổng thể hơn. Phía khách hàng sẽ bổ sung thêm những đặc điểm riêng của họ để chúng tôi có thể đưa ra được giải pháp phù hợp.

Thứ hai, chúng tôi cũng làm chủ được nền tảng kỹ thuật. Từ năm 2010 đến năm 2012, Viettel đã bắt đầu tiếp cận với khái niệm Data Lake (kho dữ liệu). Chúng tôi đã thuê các đơn vị tư vấn trong nhóm Big 4 với tư cách là một doanh nghiệp đa ngành nghề để tư vấn một chiến lược tiếp cận đúng đắn để triển khai các hệ thống. Chúng tôi cũng tạo ra các đội nghiên cứu để làm chủ các nền tảng dữ liệu đó.

Ông Nguyễn Chí Thanh nhận định rằng dữ liệu sẽ là tương lai của doanh nghiệp trong thời đại số.

- Trong tương lai, liệu dòng chảy dữ liệu có trở thành xu hướng mà các doanh nghiệp cần theo đuổi hay không?

Tất cả công ty đều đang nói về chiến lược dữ liệu vào năm 2023, sẽ được gọi là "năm dữ liệu số". Tôi tin rằng dữ liệu cũng sẽ là một xu hướng trong tương lai. Dữ liệu tương lai cũng sẽ quan trọng như máu của công ty. Tương tự như các mạch máu, các hệ thống công cụ dữ liệu cũng quan trọng. Trong thời gian tới, việc ứng dụng dữ liệu sẽ là một yêu cầu đối với doanh nghiệp.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống