Khó chặn tín dụng đen núp bóng app cho vay

Mặc dù biết phải đối mặt với lãi suất cắt cổ, nhưng bên cạnh nhu cầu, sự thuận tiện, đơn giản của thủ tục hồ sơ và thời gian giải ngân nhanh đang khiến các loại tín dụng đen núp bóng app cho vay trở nên phổ biến. Một số "con nợ" bắt đầu tham gia hội nhóm hướng dẫn nhau cách quỵt tiền, bùng nợ app cho vay khi không còn khả năng thanh toán.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh thị trường hiện nay, nhu cầu vay tiêu dùng của người dân là rất lớn và sự phát triển của hệ thống tài chính hiện tại chưa thể giải quyết tận gốc nạn tín dụng đen.

Khó chặn tín dụng đen

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, nhu cầu cho vay của xã hội rất lớn và hiện tại ở Việt Nam đã có chế tài, nhưng việc làm sao để giảm bớt nạn tín dụng đen vẫn là một thách thức.

"Việt Nam là quốc gia có số lượng thuê bao di động cao gấp 1,5 lần dân số. Bất cứ ai cũng có thể tiếp cận với tín dụng đen và ngược lại. Ông Hiếu khẳng định rằng nhu cầu vay nặng lãi tăng lên sẽ dẫn đến nhiều rủi ro cho xã hội và nền kinh tế.

Theo vị chuyên gia, các cơ quan quản lý tiền tệ, tài khác nhau, chẳng hạn như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Bộ Công an, cần hợp tác để ngăn chặn nạn tín dụng đen núp bóng các loại hình cho vay online, không chỉ phụ thuộc vào Bộ Thông tin và Truyền thông.

Theo TS Hiếu Trí Hiếu, việc nới lỏng chính sách tín dụng, cho vay tiêu dùng của hệ thống tổ chức tài chính, ngân hàng có thể giúp người dân tiếp cận khoản vay dễ dàng hơn. Tuy nhiên, không thể chờ đợi và yêu cầu các ngân hàng nới lỏng tín dụng vì các tổ chức này phải có khả năng quản trị rủi ro.

"Các ngân hàng cũng chỉ là các tổ chức kinh doanh, không phải chính phủ hoặc cơ quan chức năng có nhiệm vụ ngăn chặn, bài trừ tín dụng đen. Ông khẳng định rằng chúng ta chỉ có thể tìm thấy các chương trình cho vay phù hợp với nhiều tầng lớp xã hội.

Khi tìm đến các app vay tiền bất hợp pháp, người vay thường phải chấp nhận mức lãi suất cắt cổ 400–900%/năm. Ảnh: Quỳnh Trang.

TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng cần có công cụ chấm điểm tín dụng cho toàn bộ dân số để tăng cơ hội tiếp cận khoản vay của người dân. Đây là hệ thống thông tin hỗ trợ tổ chức tài chính, ngân hàng căn cứ để cho vay.

Về mặt nhận thức, ông Hiếu cho rằng việc cảnh báo, giáo dục người dân trên các kênh thông tin đại chúng là rất quan trọng. Ngoài ra, đã đến lúc tiến hành nghiên cứu, tạo hệ thống chương trình giáo dục tài chính đại trà và sử dụng nó trong các trường học và công sở.

"Tại Mỹ, Cơ quan Bảo hiểm Tiền gửi Quốc gia có chương trình giáo dục tài chính cơ bản về cách mở tài khoản ngân hàng, lãi suất là vấn đề gì hay cách phân biệt tiền thật, tiền giả. Theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chương trình này cũng hướng dẫn người dùng cách quản lý tài chính, dấu hiệu để tránh các nhóm tín dụng đen và mạng lưới lừa đảo.

Chế tài xử lý chưa đủ mạnh

Trong khi đó, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng văn phòng luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn luật sư TP.HCM), cho biết các loại hình vay nặng lãi, tín dụng đen núp bóng cho vay tiêu dùng và app cho vay đang là những vấn đề nhức nhối của xã hội. Tuy nhiên, các quy định và hệ thống xử lý các hành vi này vẫn chưa đủ mạnh và có một số kẽ hở.

Theo quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất cho vay đối với các khoản vay dân sự là do các bên thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm giá trị khoản vay, trừ trường hợp pháp luật quy định khác. Mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực nếu lãi suất thuận lớn hơn 20%/năm.

Đối tượng cho vay sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Chẳng hạn, việc cho vay vượt quá 150% mức lãi suất do NHNN công bố sẽ bị phạt từ 5 đến 15 triệu đồng.

Nếu người vay chậm trễ thanh toán các khoản vay qua app, họ thường bị đe, xúc phạm hoặc đòi nợ theo kiểu khủng bố. Ảnh: Minh Khánh.

Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định rằng đối tượng cho vay với lãi suất trên 100%/năm, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc từng bị xử phạt, có tiền án, tiền sự sẽ bị phạt tiền 50-200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 30 đến 100 triệu đồng, cách chức, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một đến năm năm.

Hành vi đòi nợ kiểu khủng bố, đe, quấy rối hoặc thúc giục người quen của bên vay trả nợ thay... vi phạm các quy định về biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ. Theo Nghị định 15/2020, phí cho vay có thể bị phạt hành chính từ 10 đến 20 triệu đồng hoặc bị xử lý hình sự nếu đủ điều kiện phạm tội, theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).

Ngoài ra, vị luật sư cũng thông báo với người vay rằng trong trường hợp có hành vi lợi dụng kẽ hở của bên cho vay để quỵt tiền, bùng nợ, chiếm đoạt tài sản, cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống