Quảng cáo "tôi cam kết chữa bệnh dứt điểm" lan truyền trên YouTube

"Tôi cam kết chữa dứt điểm bệnh xương khớp trong 10 năm không tái phát. Hàng ngày có rất nhiều bệnh nhân gọi điện và gửi tin nhắn đến cảm ơn. Những thứ này có tiền cũng không mua được, âm thanh từ một video quảng cáo thuốc đông y kéo dài hơn 3 phút chen ngang bản nhạc mà chị Thảo Hiền, 34 tuổi, sống ở Hà Nội, đang nghe trên YouTube.

Người dùng này không khỏi bất ngờ khi bị quảng cáo thuốc đông y, thực phẩm chức năng quấy rầy, tràn lan trên YouTube sau một khoảng thời gian ngắn tưởng chừng đã biến mất.

Trước đó, nửa cuối năm 2022, làn sóng quảng cáo thuốc đông y, thực phẩm chức năng với nhiều tác dụng được phóng đại, vô căn cứ nổi tiếng như "nhà tôi 3 đời chữa" từng được cơ quan quản lý chấn chỉnh.

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, cho biết trong một sự kiện tổ chức cuối năm 2022, hơn 2.000 quảng cáo phóng đại, sai sự thật đã bị gỡ bỏ trên YouTube trong vòng sáu tháng nhờ cơ chế kiểm soát mới, nhiều hơn 3 năm trước cộng lại. Có rất nhiều quảng cáo trong nhóm này theo dạng "nhà tôi 3 đời chữa bệnh" hoặc "cam kết chữa khỏi".

Quảng cáo thuốc đông y và thực phẩm chức năng một lần nữa xuất hiện. Ảnh: T.L.

Khó biến mất

Đại diện Cục từng thừa nhận rằng không có sự hợp tác giữa cơ quan phụ trách thông tin điện tử và cơ quan phụ trách cấp phép thuốc, thực phẩm chức năng, khám chữa bệnh thuộc Bộ Y tế và tình trạng chưa có cơ chế gỡ bỏ một lượng lớn nội dung từ Google, YouTube đã khiến các thần y tấn công không gian mạng.

Cục hiện đang chuyển dữ liệu đến cơ quan y tế để thẩm định khi phát hiện nội dung khả nghi về thuốc và khám chữa bệnh. Tại thời điểm đó, ông Do tuyên bố rằng do cơ chế mới, dạng quảng cáo thần y gần như không tồn tại nữa.

Ông Quan Dũng, quản trị viên một cộng đồng làm YouTube có quy mô lớn, trao đổi với Zing rằng các quảng cáo "tôi cam kết chữa dứt điểm" hoặc "nhà tôi 3 đời nhận chữa" có thể vẫn lộng hành bất chấp động thái siết chặt của cơ quan quản lý do doanh thu khổng lồ từ việc bán thuốc.

Quảng cáo thuốc đông y và thực phẩm chức năng trên TV thông minh hiện chủ yếu được người dùng YouTube xem trực tiếp. Ông Dũng tuyên bố rằng đây là loại thiết bị được người cao tuổi, vốn là tệp khách hàng mà các bên bán thuốc nhắm đến, sử dụng thường xuyên hơn smartphones.

"Hầu hết các sản phẩm được quảng cáo chữa trị dứt điểm bệnh, thường gặp ở người già như gout, xương khớp, tiểu đường, dạ dày, gan và thận,... Việc quảng cáo tập trung xuất hiện trên TV do liên quan đến mục tiêu người dùng hơn là chi phí đặt quảng cáo, vị này cho biết.

Tại Việt Nam, Google không cấp phép quảng cáo thuốc. Ảnh: T.L.

Trên thực tế, Google có chính sách quảng cáo dành riêng cho thuốc và chăm sóc sức. Danh sách quốc gia được phép quảng cáo hiệu thuốc trực tuyến, thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn cũng không hề có mặt trên thị trường Việt Nam.

Theo ông Dũng, thuốc gần như là danh sách cấm trên YouTube. Do đó, để được duyệt chiến dịch quảng cáo, người bán có thể làm giả giấy tờ đăng ký thuốc hòng qua mắt nền tảng.

Ngoài ra, các bên chạy quảng cáo có nhiều phương pháp để khai thác lỗ hổng nền tảng, giúp các loại quảng cáo này tiếp cận hiệu quả hơn với người dùng. Nếu bị tài khoản, họ sẽ lại tạo tài khoản mới mà không tốn nhiều công sức.

"Việc kiểm duyệt quảng cáo hiện nay trong mắt người bình thường có thể nghiêm ngặt hơn, nhưng với các bên chạy quảng cáo chuyên nghiệp thì quy trình đó vẫn như cũ. Không có nhiều khó khăn nếu có sự thay đổi vì người chạy quảng cáo có cách thích ứng với sự thay đổi.

Hình thức lừa đảo không thay đổi

Mô tuýp của các loại quảng cáo này không thay đổi, mặc dù không còn những lời tuyên bố quá nổi tiếng như "nhà tôi 3 đời chữa". Đó vẫn là những lời cam kết chữa dứt điểm, một liệu trình là khỏi hoàn toàn nhờ bài thuốc thổi phồng như thần dược của các thần y.

Các video quảng cáo đều phỏng vấn lương y và kinh nghiệm của người đã qua sử dụng. Một số video thậm chí xuất hiện cả thương hiệu nhà đài lớn hoặc cá nhân nổi tiếng có ảnh hưởng để tạo ấn tượng cho người xem.

Về cơ bản, một ê kíp sản xuất riêng đứng sau mỗi video quảng cáo thuốc đông y. Hầu hết các nhân vật và kịch bản đều được dàn dựng từ trước. Trong dạng video này, hình ảnh của các nhà đài lớn hoặc người nổi tiếng cũng thường xuyên bị cắt ghép.

Hình ảnh của Thượng Tọa Thích Tuệ Hải đã bị sử dụng trái phép để quảng cáo thuốc. Ảnh: Chùa Long Hương.

Thượng Tọa Thích Tuệ Hải đã phải lên tiếng đính chính không tham gia vào bất kỳ quảng cáo bán thuốc tiểu đường nào trên YouTube và Facebook vào giữa năm 2021. Nhà sư cũng tố cáo những trang web này sử dụng hình ảnh, bài giảng của mình và chùa Long Hương khi chưa có sự đồng ý để lợi dụng danh nghĩa, uy tín và thông tin sai sự thật.

Các đối tượng giả danh trên Facebook và YouTube cho đến nay vẫn là nạn nhân của Thượng Tọa Thích Tuệ Hải. Nhà sư nói rằng sau khi lấy thông tin người bệnh, những người này sẽ gọi điện để tư vấn bán thực phẩm chức năng trị bệnh, chủ yếu là thuốc tiểu đường, hoặc chiếm đoạt tài sản.

Nguyên Giám đốc Học viện Y dược học Cổ truyền Việt Nam, GS Tiến sĩ Trương Việt Bình, cũng từng rơi vào tình trạng bị cắt ghép hình ảnh để giả danh tương tự. Ông tuyên bố rằng các sản phẩm quảng cáo thuốc đông y trị dứt điểm hoàn toàn không đúng sự thật và nói quá về công dụng của sản phẩm. Phần lớn các sản phẩm này là thực phẩm chức năng hơn là thuốc chữa bệnh.

Để tránh tiền mất tật mang, GS Trương Việt Bình khuyên người bệnh nên đến bệnh viện hoặc phòng khám để được khám và tư vấn cụ thể về việc dùng thuốc đúng cách, đúng liều lượng. "Người tiêu dùng cần thận trọng, tìm hiểu kỹ thông tin khi mua thuốc. Mua thuốc qua mạng sẽ dễ gặp phải tình trạng thuốc không đạt tiêu chuẩn và không có chuyên gia y tế.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống