Thị trường sách điện tử Việt Nam: Không như kỳ vọng

Còn dè dặt trong phát hành sách điện tử

Số liệu từ Cục Xuất bản, In và Phát hành cho biết, tới ngày 20/11, các nhà xuất bản đã nộp lưu chiểu 26.333 xuất bản phẩm. Trong đó, lượng sách in có 25.431 cuốn, với 293.191.225 bản... Ngược lại, sách điện tử chỉ có 137 xuất bản phẩm. Hai số liệu này cho thấy khoảng cách khá xa giữa hai hình thức.

Sách điện tử vốn từng được hy vọng trở thành hướng đi mới thích hợp cho thị trường sách trong nước. Loại sách này có các ưu điểm: Chi phí mua sách thấp, việc đọc linh hoạt, dễ trao đổi mua bán,… Đáng tiếc, thực tế lại trái với kỳ vọng của nhiều người. Sách điện tử tại Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn.

Nhà sách Phương Nam là một trong những đơn vị đi đầu trong việc tham gia thị trường ebook. Nhưng sau một thời gian hoạt đồng, nhà sách mới chỉ hoạt động một cách cầm chừng như là sự đón đầu để chờ đợi sự bùng nổ của ebook. Ở thị trường Việt Nam, người dùng vẫn lựa chọn sách in truyền thống.

NXB Kim Đồng cũng là đơn vị tiên phong khác trong việc khai trương thư viện ebook (sách điện tử) đầu tiên tại Việt Nam. Đây là thư viện số được thiết kế cho thiết bị di động đạt chuẩn quốc tế. Chỉ cần 40.000 đồng/tháng, độc giả được truy cập toàn bộ kho sách, truyện, tạp chí của Thư viện eBook Kim Đồng. Tuy nhiên, NXB Kim Đồng cho rằng loại hình sách giấy vẫn có ưu điểm và vị trí nhất định nhờ chất lượng giấy tốt, chất lượng giấy tốt và đặc biệt là thói quen đọc tồn tại như một bản năng của con người.

Hiện nay, số lượng đơn vị kinh doanh sách điện tử không quá 10 đơn vị. Đó là các NXB vốn đã nổi tiếng như NXB Tổng hợp TPHCM, NXB Trẻ, Phương Nam Book… Một số đơn vị mới chuyên phát hành sách điện tử như Tiki hay Vinabook.

Thực tiên hoạt động xuất bản cũng cho thấy, xu hướng chủ đạo của thị trường Việt Nam vẫn là sách in. Sự ngần ngại về ebook vẫn là tâm lý chủ đạo của người dùng lẫn nhà xuất bản.

“Mạnh nhà nào nhà nấy làm”

Một trong những thách thức khiến hầu hết những người làm ebook là vấn đề giữ bản quyền. Các NXB sách điện tử đang rất khó khăn trong việc đối phó với các đối tượng xấu tấn công, ăn cắp, vi phạm bản quyền, thêm bớt nội dung xấu, ảnh hưởng đến uy tín của mình. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều NXB và phát hành sách điện tử còn e ngại.

Bên cạnh đó, để được phát hành ebook, các NXB và công ty phát hành ebook có bản quyền còn phải tiến hành thực hiện rất nhiều thủ tục, dưới sự kiểm soát chặt chẽ của nhiều đơn vị quản lý Nhà nước khác nhau. Trong khi đó, các đơn vị phát hành ebook không có bản quyền núp dưới danh nghĩa mạng xã hội để người dùng tự đưa ebook lên thì lại không bị kiểm soát.

Đến nay, thị trường Việt Nam vẫn chưa có nhà phát hành lớn cho ebook. Thị trường ebook đang ‘mạnh nhà nào, nhà nấy làm”. Mỗi đơn vị tự mình xây dựng kênh phát hành riêng. Sách điện tử trong nước chủ yếu tiếp cận với bạn đọc qua 2 hình thức. Một là đơn vị phát hành ấn bản điện tử các tựa sách đã có bản in. Hai là các đơn vị hoặc tác giả tự công bố sách qua mạng xã hội hay các trang cá nhân.

Nhiều nhà phát hành sách cho biết, việc phát hành sách điện tử vẫn còn khá nhiều rào cản về cơ chế, kinh phí và quan trọng nhất là thói quen đọc sách của độc giả. Để thị trường sách điện tử phát triển, các đơn vị chức năng cần sớm có những biện pháp thắt chặt và kiểm soát. Điều này sẽ giúp thị trường sách điện tử Việt Nam vận hành chuyên nghiệp hơn, thuận theo xu hướng toàn cầu.