Vừa qua, Sở Xây dựng TP HCM đề xuất Cục Đăng kiểm Việt Nam bổ sung quy định, tiêu chuẩn cho việc cải tạo, hoán đổi động cơ xe máy từ xăng sang điện, nhằm tạo hành lang pháp lý triển khai. Đề xuất này, do một doanh nghiệp Việt khởi xướng, cho phép người dân giữ lại chiếc xe hiện có, thay đổi hệ thống truyền động để xe hoạt động theo dạng "hybrid" - tức vừa xăng vừa điện. Giải pháp được kỳ vọng giúp giảm phát thải, tận dụng hàng chục triệu xe đang lưu thông, đồng thời tiết kiệm chi phí nhiên liệu.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng cảnh báo việc hoán cải phải đi kèm quy chuẩn kỹ thuật rõ ràng, quy trình kiểm định, đăng ký lại phương tiện và đặc biệt là các tiêu chuẩn an toàn pin, phòng chống cháy nổ.
Trong khi Việt Nam mới ở giai đoạn đề xuất, Ấn Độ đã đi trước vài năm trong việc hợp pháp hóa hình thức chuyển đổi tương tự: cho phép hoán cải xe máy chạy xăng thành xe điện (retrofit). Chủ xe chỉ cần sử dụng bộ kit đạt chuẩn, lắp đặt tại các cơ sở được chứng thực, tiến hành kiểm định và đổi lại giấy đăng ký là có thể hợp pháp vận hành chiếc xe điện hoán cải.
Ấn Độ hợp pháp hóa chuyển đổi xe máy xăng sang điện như thế nào?
Từ năm 2022, Cơ quan Nghiên cứu Ôtô Ấn Độ (Automotive Research Association of India - ARAI) đã ban hành chuẩn kỹ thuật retrofit cho xe hai bánh. Các doanh nghiệp muốn hoán cải phải được chứng nhận về an toàn điện, kết cấu khung, pin và hệ thống phanh. Sau khi hoán đổi, xe được đăng ký lại như một phương tiện chạy điện hợp pháp.
Một mẫu xe xăng được hoán cải hợp pháp thành xe điện ở Ấn Độ. Ảnh:Green Tiger Mobility
Một số doanh nghiệp như Green Tiger Mobility cung cấp bộ kit được chứng nhận cho các mẫu xe tay ga phổ biến tại Ấn Độ, như Honda Activa hay TVS Jupiter, chi phí từ 31.000 rupee (350 USD, khoảng 9,1 triệu đồng). Người dùng mang xe tới trung tâm được cấp phép, tháo động cơ xăng, lắp môtơ và bộ pin lithium-ion, sau đó đăng kiểm lại. Trong khi đó, bộ chuyển đổi của công ty Starya Mobility có giá 65.000-89.000 rupee (730-1.000 USD, khoảng 19,1-26,1 triệu đồng), tùy dung lượng pin.
Nhờ chính sách cởi mở, nhiều xe máy cũ đã được "tái sinh" thành xe điện tại Ấn Độ, góp phần thúc đẩy mục tiêu giảm phát thải và phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Nở rộ thị trường "độ chui" và rủi ro an toàn
Tuy nhiên, sự phát triển của thị trường hợp pháp chưa đủ để bao phủ nhu cầu thực tế. Nhiều chủ xe vẫn chọn giải pháp "độ chui": tự chế hoặc nhờ garage địa phương hoán cải xe xăng thành điện mà không có chứng nhận ARAI.
Trên các diễn đàn và chợ linh kiện trực tuyến tại Ấn Độ, bộ kit chuyển đổi giá rẻ được bán phổ biến, đi kèm hướng dẫn lắp ráp đơn giản. Thợ địa phương thường tháo bỏ động cơ xăng, gắn môtơ, bộ pin nhỏ và điều tốc, mà không đăng kiểm hay đổi giấy tờ. Ở các vùng nông thôn, nơi việc tiếp cận trung tâm đăng ký hoặc dịch vụ hợp pháp khó khăn, hình thức "độ chui" càng phổ biến. Ngoài ra, nhiều chủ xe tại Ấn Độ cũng đã tự "độ" thêm động cơ điện lên xe xăng, biến xe thành xe "hybrid" theo kiểu chắp vá mà không qua quy trình kiểm định nào, và chia sẻ cách thực hiện lên mạng xã hội.
Một mẫu xe máy xăng được người dùng ở Ấn Độ tự chế thêm động cơ điện ở bánh sau, biến thành xe "hybrid". Ảnh: Creative Science
Nguyên nhân chính nằm ở chi phí và thủ tục. Việc làm đúng quy trình, bao gồm dùng kit được chứng nhận, kiểm định, đổi giấy tờ, đôi khi tốn gần bằng giá một chiếc xe điện mới (60-100% giá trị xe mới). Ngoài ra, các báo cáo của Viện Tăng trưởng Xanh Toàn cầu (GGGI) năm 2023 cho thấy quy trình còn vướng rào cản hành chính và hạn chế về nguồn cung, khi số lượng bộ kit đạt chứng nhận ARAI và cơ sở được cấp phép còn ít, chỉ áp dụng cho một vài mẫu xe thông dụng.
Bên cạnh đó, dù chính phủ đã ban hành khung pháp lý cho việc hoán cải xe, công tác giám sát ở cấp địa phương vẫn còn hạn chế. Nhiều vụ việc chỉ bị phát hiện sau khi xảy ra tai nạn hoặc cháy nổ, buộc cơ quan chức năng phải vào cuộc điều tra. Theo Hindustan Times và NewsBytes, hàng loạt vụ cháy xe điện trong giai đoạn 2022-2023 đã khiến Bộ Giao thông Ấn Độ yêu cầu kiểm tra an toàn và rà soát các nhà sản xuất, siết quy trình cấp phép retrofit. Báo cáo của GGGI cũng cảnh báo rằng việc lắp đặt pin và môtơ không đúng kỹ thuật có thể làm mất cân bằng trọng lượng xe, gia tăng nguy cơ cháy nổ và tai nạn.
Ngoài rủi ro an toàn, xe độ chui cũng đối mặt với nhiều hệ lụy pháp lý. Vì không được đổi giấy đăng ký, phương tiện vẫn được xem là xe chạy xăng, bảo hiểm có thể từ chối chi trả nếu xảy ra sự cố. Chất lượng linh kiện không đồng đều, thiếu bảo hành, khiến tuổi thọ pin ngắn và hiệu năng thất thường.
Phạm Hải
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống
Nguồn tin: vnexpress.net
Tham gia bình luận