Công nghệ an toàn trên ô tô - Thừa khi chưa xảy ra thảm

(Tổ Quốc) - Nhiều người không dùng tới công nghệ an toàn trên ô tô nên đánh giá đây là những trang bị thừa thãi. Điều đó chỉ đúng khi chưa xảy ra thảm họa.

Tai nạn giao thông vẫn là một vấn đề nhức nhối toàn cầu.

Mật độ phương tiện cá nhân tham gia giao thông ngày càng tăng, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển, nơi hạ tầng giao thông công cộng mới ở giai đoạn đầu tiên được đưa vào sử dụng. Theo số liệu của Motor1, khoảng 79,4 triệu chiếc ô tô mới được bán ra trên toàn cầu vào năm 2022. Theo dự đoán của giới chuyên gia, doanh số ô tô năm 2023 có thể nằm trong khoảng từ 79 đến 81 triệu chiếc.

Số vụ tai nạn giao thông xảy ra tỷ lệ thuận với số lượng phương tiện lưu thông trên đường. Theo thống kê của Cục Quản lý Đường cao tốc, An toàn giao thông Mỹ (NHTSA), ở quốc gia phát triển này, có tới 42.915 người chết vì tai nạn giao thông trong năm 2022, với trung bình 117 người chết mỗi ngày. Theo thống kê từ Tổng cục Thống kê, đã có 11.448 vụ tai nạn xảy ra ở Việt Nam trong năm qua, bao gồm 6.364 người chết và bình quân 17 người chết mỗi ngày.

Tai nạn giao thông có thể do nhiều yếu tố gây ra. Theo Bộ Giao thông Vận tải, ngoài các yếu tố khách quan, nguyên nhân chính của các vụ tai nạn giao thông là do người điều khiển phương tiện hoặc người tham gia giao thông không tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo đảm trật tự an toàn giao thông. Một số trường hợp cụ thể mà tài xế không làm chủ được phương tiện, chẳng hạn như nhầm chân ga/chân phanh, xao nhãng do sử dụng điện thoại hoặc đơn giản là không xử lý kịp chân phanh khi có tình huống bất ngờ xảy ra, đều có nguy cơ dẫn đến tai nạn.

Sự cải tiến không ngừng của công nghệ an toàn ô tô

Các hãng ô tô bắt đầu nghiên cứu và đưa ra thị trường Hệ thống Hỗ trợ người lái Nâng cao (ADAS) đầu tiên với tính năng chống bó cứng phanh (ABS) vào những năm 1970 vì họ nhận thức được vấn đề an toàn giao thông từ rất sớm. Sau đó, các hệ thống khác như ổn định thân xe điện tử (ESP/ASC), kiểm soát thân xe chủ động, cảm biến va chạm hoặc camera hỗ trợ quan sát đều được sử dụng để làm cho ô tô trở nên an toàn hơn.

Ý tưởng về ADAS thường được kết nối với các công nghệ an toàn tiên tiến với sự hỗ trợ của radar, lidar, chẳng hạn như hỗ trợ phanh chủ động tránh tai nạn, cảnh báo điểm mù, hỗ trợ duy trì làn đường hoặc kiểm soát hành trình thích ứng, cho đến cấp độ cao hơn như Tesla có Autopilot, Mercedes-Benz với Drive Pilot hoặc Volvo có Pilot Assist. Những tính năng này ngày càng trở nên phổ biến và được các hãng xe lớn sử dụng, chẳng hạn như Toyota với tên gọi Safety Sense, Mazda với tên gọi i-Activsense, Honda với tên gọi Sensing, Ford với tên gọi Co-Pilot360, cho đến cấp độ thấp hơn như Tesla với Autopilot, hoặc thậm chí một số mẫu xe như XC60 còn sở hữu số lượng túi khí "khủng" lên tới 9 túi, điều mà ít có dòng xe cùng phân khúc nào làm được.

Theo Consumer Reports, có khoảng 50% ô tô đã được trang bị ADAS, được chế tạo để có thể tự động can thiệp vào cả tốc độ và vô-lăng của ô tô.

Theo tiêu chuẩn của Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE), ADAS được chia thành sáu cấp độ, từ hỗ trợ cơ bản đến tự lái hoàn toàn. Phần lớn ô tô trên thị trường được trang bị ADAS cao cấp sẽ ở cấp độ 2 với các tính năng tiên tiến kết hợp như hỗ trợ phanh tự động và hỗ trợ duy trì làn đường... Ngoài ra, các cấp độ khác nhau về công nghệ, chẳng hạn như cấp độ 2 của xe Mazda chỉ hỗ trợ phanh khi đi thẳng và xe Volvo có thể can thiệp sâu đến mức đánh lái tránh va chạm. Đó là những tính năng không chỉ giúp tài xế rảnh tay mà còn rất hữu ích khi phòng ngừa tai nạn.

Khi mới đến ở Việt Nam, ADAS với các tính năng tiên tiến từng bị cho là thừa thãi và không phù hợp với điều kiện giao thông. Tuy nhiên, khi được đưa vào sử dụng trong thực tế, công nghệ an toàn này đã chứng minh được hiệu quả trong việc giúp tài xế tránh được tai nạn trong những trường hợp khẩn cấp. Một trong những ví dụ rõ ràng nhất cho thấy ADAS tiên tiến đã trở thành vị cứu tinh cho tài xế trong những tình huống bất ngờ mà con người không thể xử lý kịp là chiếc Volvo trong video dưới đây.

2 tình huống xe Volvo xử lý khẩn cấp tránh tai nạn ở Việt Nam

Có thể thấy trong đoạn video hai trường hợp người lái xe máy hoặc xe máy điện ngã ra đường bất ngờ, đòi hỏi tài xế phải xử lý đánh lái hoặc phanh trong thời gian tính bằng mili giây kể từ khi phát hiện mới tránh được tai nạn. Điều này là khó với phản xạ tự nhiên của một người lái xe bình thường, nhưng nó hoàn toàn nằm trong khả năng của xe Volvo. Chiếc Volvo này đã "cứu" thành công cả hai lần, bao gồm một lần đánh lái và một lần tự phanh. Nếu hệ thống của xe can thiệp không hoạt động, hậu quả có thể rất nặng nề.

Phần lớn các mẫu xe đầu bảng của hãng Volvo S60, Volvo S60 Recharge, Volvo V60, Volvo V60 Recharge, Volvo XC90, Volvo XC90 Recharge và Volvo XC40 được Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc Mỹ (IIHS) đánh giá trong nhiều năm liên tục từ các cơ quan đánh giá uy tín hàng đầu thế giới, bao gồm giải thưởng Top Safety Pick+.

Trên hệ điều hành riêng có tên VolvoCars.OS, Volvo đã và đang tự phát triển các phần mềm và hệ điều hành cho các mẫu xe điện sắp tới của mình. Một hệ thống máy tính lõi sẽ hỗ trợ hệ điều hành này, nhằm mục đích kết hợp các hệ điều hành khác nhau của công ty như Android Automotive OS, QNX, AUTOSAR và Linux thành một mái nhà chung. Volvo có thể bổ sung các tính năng mới như cảnh báo mối nguy tiên tiến hơn bên ngoài ô tô và thậm chí phát hiện lái xe say xỉn trong ô tô, tất cả đều được cung cấp bởi các thuật toán độc quyền giúp phát triển công nghệ an toàn theo thời gian, bằng cách sử dụng các phần mềm độc quyền để kết nối hoàn toàn và tận dụng tối đa công nghệ.

Tất cả các dòng xe hiện tại của Volvo đều có tính năng City Safety, cho phép phát hiện và cảnh báo không chỉ các phương tiện cơ giới mà còn cả người đi bộ, đi xe đạp và động vật cỡ lớn. Tốc độ và vị trí của vật di chuyển phía trước sẽ được hệ thống tính toán 50 lần mỗi giây. City Safety sẽ xác định tình huống không thể tránh khỏi nếu nhận thấy mối nguy hiểm tiềm ẩn và người lái không kịp thời phản xạ, đồng thời kích hoạt phanh khẩn cấp để giảm thiểu hoặc ngăn chặn va chạm.

Tương lai của giao thông thông minh

Các hãng xe lớn gần đây đã không ngừng cải tiến ADAS với hệ thống phần cứng và phần mềm tốt hơn nhằm đạt được các cấp độ cao hơn trong những năm gần đây. Các "ông lớn" trong ngành ô tô, chẳng hạn như Mercedes-Benz và Volvo, đã giới thiệu công nghệ hỗ trợ người lái cấp độ 3 với các hệ thống Drive Pilot và Pilot Assist nâng cao tại Triển lãm Điện tử tiêu dùng (CES) mới diễn ra đầu năm 2023. Volvo EX90 là sản phẩm tiêu chuẩn được tích hợp công nghệ tự hành cấp độ 3, cho phép tài xế rảnh mắt và rảnh tay khi cầm lái.

Giới chuyên gia được dự đoán sẽ tập trung vào việc phát triển thêm các tính năng giúp xe tự lái có thể vận hành một cách hoàn hảo trước khi được đưa vào sử dụng trong thực tế đường. Ô tô sẽ hỗ trợ con người rất nhiều trong việc quyết định đưa ra phương án xử lý tình huống giao thông với độ chính xác và thời gian phản hồi ngày càng cao khi công nghệ ngày càng thông minh.

Tai nạn giao thông vẫn là một vấn đề nhức nhối toàn cầu.

Mật độ phương tiện cá nhân tham gia giao thông ngày càng tăng, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển, nơi hạ tầng giao thông công cộng mới ở giai đoạn đầu tiên được đưa vào sử dụng. Theo số liệu của Motor1, khoảng 79,4 triệu chiếc ô tô mới được bán ra trên toàn cầu vào năm 2022. Theo dự đoán của giới chuyên gia, doanh số ô tô năm 2023 có thể nằm trong khoảng từ 79 đến 81 triệu chiếc.

Số vụ tai nạn giao thông xảy ra tỷ lệ thuận với số lượng phương tiện lưu thông trên đường. Theo thống kê của Cục Quản lý Đường cao tốc, An toàn giao thông Mỹ (NHTSA), ở quốc gia phát triển này, có tới 42.915 người chết vì tai nạn giao thông trong năm 2022, với trung bình 117 người chết mỗi ngày. Theo thống kê từ Tổng cục Thống kê, đã có 11.448 vụ tai nạn xảy ra ở Việt Nam trong năm qua, bao gồm 6.364 người chết và bình quân 17 người chết mỗi ngày.

Tai nạn giao thông có thể do nhiều yếu tố gây ra. Theo Bộ Giao thông Vận tải, ngoài các yếu tố khách quan, nguyên nhân chính của các vụ tai nạn giao thông là do người điều khiển phương tiện hoặc người tham gia giao thông không tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo đảm trật tự an toàn giao thông. Một số trường hợp cụ thể mà tài xế không làm chủ được phương tiện, chẳng hạn như nhầm chân ga/chân phanh, xao nhãng do sử dụng điện thoại hoặc đơn giản là không xử lý kịp chân phanh khi có tình huống bất ngờ xảy ra, đều có nguy cơ dẫn đến tai nạn.

Sự cải tiến không ngừng của công nghệ an toàn ô tô

Các hãng ô tô bắt đầu nghiên cứu và đưa ra thị trường Hệ thống Hỗ trợ người lái Nâng cao (ADAS) đầu tiên với tính năng chống bó cứng phanh (ABS) vào những năm 1970 vì họ nhận thức được vấn đề an toàn giao thông từ rất sớm. Sau đó, các hệ thống khác như ổn định thân xe điện tử (ESP/ASC), kiểm soát thân xe chủ động, cảm biến va chạm hoặc camera hỗ trợ quan sát đều được sử dụng để làm cho ô tô trở nên an toàn hơn.

Ý tưởng về ADAS thường được kết nối với các công nghệ an toàn tiên tiến với sự hỗ trợ của radar, lidar, chẳng hạn như hỗ trợ phanh chủ động tránh tai nạn, cảnh báo điểm mù, hỗ trợ duy trì làn đường hoặc kiểm soát hành trình thích ứng, cho đến cấp độ cao hơn như Tesla có Autopilot, Mercedes-Benz với Drive Pilot hoặc Volvo có Pilot Assist. Những tính năng này ngày càng trở nên phổ biến và được các hãng xe lớn sử dụng, chẳng hạn như Toyota với tên gọi Safety Sense, Mazda với tên gọi i-Activsense, Honda với tên gọi Sensing, Ford với tên gọi Co-Pilot360, cho đến cấp độ thấp hơn như Tesla với Autopilot, hoặc thậm chí một số mẫu xe như XC60 còn sở hữu số lượng túi khí "khủng" lên tới 9 túi, điều mà ít có dòng xe cùng phân khúc nào làm được.

Theo Consumer Reports, có khoảng 50% ô tô đã được trang bị ADAS, được chế tạo để có thể tự động can thiệp vào cả tốc độ và vô-lăng của ô tô.

Theo tiêu chuẩn của Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE), ADAS được chia thành sáu cấp độ, từ hỗ trợ cơ bản đến tự lái hoàn toàn. Phần lớn ô tô trên thị trường được trang bị ADAS cao cấp sẽ ở cấp độ 2 với các tính năng tiên tiến kết hợp như hỗ trợ phanh tự động và hỗ trợ duy trì làn đường... Ngoài ra, các cấp độ khác nhau về công nghệ, chẳng hạn như cấp độ 2 của xe Mazda chỉ hỗ trợ phanh khi đi thẳng và xe Volvo có thể can thiệp sâu đến mức đánh lái tránh va chạm. Đó là những tính năng không chỉ giúp tài xế rảnh tay mà còn rất hữu ích khi phòng ngừa tai nạn.

Khi mới đến ở Việt Nam, ADAS với các tính năng tiên tiến từng bị cho là thừa thãi và không phù hợp với điều kiện giao thông. Tuy nhiên, khi được đưa vào sử dụng trong thực tế, công nghệ an toàn này đã chứng minh được hiệu quả trong việc giúp tài xế tránh được tai nạn trong những trường hợp khẩn cấp. Một trong những ví dụ rõ ràng nhất cho thấy ADAS tiên tiến đã trở thành vị cứu tinh cho tài xế trong những tình huống bất ngờ mà con người không thể xử lý kịp là chiếc Volvo trong video dưới đây.

Có thể thấy trong đoạn video hai trường hợp người lái xe máy hoặc xe máy điện ngã ra đường bất ngờ, đòi hỏi tài xế phải xử lý đánh lái hoặc phanh trong thời gian tính bằng mili giây kể từ khi phát hiện mới tránh được tai nạn. Điều này là khó với phản xạ tự nhiên của một người lái xe bình thường, nhưng nó hoàn toàn nằm trong khả năng của xe Volvo. Chiếc Volvo này đã "cứu" thành công cả hai lần, bao gồm một lần đánh lái và một lần tự phanh. Nếu hệ thống của xe can thiệp không hoạt động, hậu quả có thể rất nặng nề.

Phần lớn các mẫu xe đầu bảng của hãng Volvo S60, Volvo S60 Recharge, Volvo V60, Volvo V60 Recharge, Volvo XC90, Volvo XC90 Recharge và Volvo XC40 được Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc Mỹ (IIHS) đánh giá trong nhiều năm liên tục từ các cơ quan đánh giá uy tín hàng đầu thế giới, bao gồm giải thưởng Top Safety Pick+.

Trên hệ điều hành riêng có tên VolvoCars.OS, Volvo đã và đang tự phát triển các phần mềm và hệ điều hành cho các mẫu xe điện sắp tới của mình. Một hệ thống máy tính lõi sẽ hỗ trợ hệ điều hành này, nhằm mục đích kết hợp các hệ điều hành khác nhau của công ty như Android Automotive OS, QNX, AUTOSAR và Linux thành một mái nhà chung. Volvo có thể bổ sung các tính năng mới như cảnh báo mối nguy tiên tiến hơn bên ngoài ô tô và thậm chí phát hiện lái xe say xỉn trong ô tô, tất cả đều được cung cấp bởi các thuật toán độc quyền giúp phát triển công nghệ an toàn theo thời gian, bằng cách sử dụng các phần mềm độc quyền để kết nối hoàn toàn và tận dụng tối đa công nghệ.

Tất cả các dòng xe hiện tại của Volvo đều có tính năng City Safety, cho phép phát hiện và cảnh báo không chỉ các phương tiện cơ giới mà còn cả người đi bộ, đi xe đạp và động vật cỡ lớn. Tốc độ và vị trí của vật di chuyển phía trước sẽ được hệ thống tính toán 50 lần mỗi giây. City Safety sẽ xác định tình huống không thể tránh khỏi nếu nhận thấy mối nguy hiểm tiềm ẩn và người lái không kịp thời phản xạ, đồng thời kích hoạt phanh khẩn cấp để giảm thiểu hoặc ngăn chặn va chạm.

Tương lai của giao thông thông minh

Các hãng xe lớn gần đây đã không ngừng cải tiến ADAS với hệ thống phần cứng và phần mềm tốt hơn nhằm đạt được các cấp độ cao hơn trong những năm gần đây. Các "ông lớn" trong ngành ô tô, chẳng hạn như Mercedes-Benz và Volvo, đã giới thiệu công nghệ hỗ trợ người lái cấp độ 3 với các hệ thống Drive Pilot và Pilot Assist nâng cao tại Triển lãm Điện tử tiêu dùng (CES) mới diễn ra đầu năm 2023. Volvo EX90 là sản phẩm tiêu chuẩn được tích hợp công nghệ tự hành cấp độ 3, cho phép tài xế rảnh mắt và rảnh tay khi cầm lái.

Giới chuyên gia được dự đoán sẽ tập trung vào việc phát triển thêm các tính năng giúp xe tự lái có thể vận hành một cách hoàn hảo trước khi được đưa vào sử dụng trong thực tế đường. Ô tô sẽ hỗ trợ con người rất nhiều trong việc quyết định đưa ra phương án xử lý tình huống giao thông với độ chính xác và thời gian phản hồi ngày càng cao khi công nghệ ngày càng thông minh.

2 tình huống xe Volvo xử lý khẩn cấp tránh tai nạn ở Việt Nam

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống