Doanh nghiệp nào sẽ chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu ở Việt Nam?

Nhiều lĩnh vực chịu ảnh hưởng

Bắt đầu từ năm 2024, phần lớn các quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu và một số quốc gia và vùng lãnh thổ đã xác nhận sẽ áp dụng quy tắc thuế suất tối thiểu 15%. Trong đó, Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản và các quốc gia khác có số vốn đầu tư nước ngoài lớn vào Việt Nam và là những quốc gia có nhiều doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu.

Hiện tại, có 1.015 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có công ty mẹ thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó, có hơn 70 doanh nghiệp có khả năng phải chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu bắt đầu từ năm 2024.

Thuế chênh lệch năm 2024, ước tính khoảng hơn 12.000 tỷ đồng, sẽ được thu thêm nếu các quốc gia có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu. Do đó, các ưu đãi thuế sẽ không còn có hiệu lực đáng kể, từ đó sẽ gây ra những khó khăn không nhỏ trong việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam.

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh, các ưu đãi về thuế trong thu hút đầu tư của Việt Nam (ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (thuế TNDN), miễn thuế nhập khẩu, miễn thuế sử dụng đất đai, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất, khấu hao nhanh, tăng mức chi phí được khấu trừ khi tính thu nhập chịu thuế) được coi là hấp dẫn so với các nước trong khu vực.

Dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam liên tục tăng qua các năm nhờ có chính sách ưu đãi thuế cạnh tranh, cùng với các lợi ích như tình hình kinh tế chính trị ổn định, nguồn lao động dồi dào...

Trong khi đầu tư nước ngoài trên toàn cầu có xu hướng giảm, năm 2020, Việt Nam lần đầu tiên gia nhập nhóm 20 nước thu hút FDI hàng đầu thế giới. Vốn FDI vào Việt Nam đã tăng 9,2% so với năm 2020 và đạt mốc 31 tỷ USD vào năm 2021, vốn FDI vẫn đang duy trì sự ổn định. Mặc dù giảm so với năm 2021 nhưng Việt Nam cũng đã thu hút được gần 30 tỷ USD trong năm 2022, cho thấy tín hiệu tích cực trong đại dịch.

Tuy nhiên, dòng vốn FDI toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp nếu Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Do đó, thu hút FDI thông qua ưu đãi thuế sẽ là một thách thức đối với Việt Nam.

Theo thống kê, hiện nay có khoảng 335 dự án có số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD hoạt động đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại các khu kinh tế, khu công nghiệp và đang được hưởng ưu đãi thuế TNDN thấp hơn 15%. Trong đó, thường là các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao như Samsung, Intel, LG, Bosch, Sharp, Panasonic, Foxconn, Pegatron... Do đó, gần 30% tổng số FDI ở Việt Nam (tương đương 131,3 tỷ USD) được tạo thành từ tổng vốn đầu tư đăng ký của các dự án này.

"Đây là những dự án có khả năng phải chịu thuế tối thiểu toàn cầu. Phó Tổng cục trưởng Đặng Ngọc Minh nhận định rằng nếu thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng và không có các giải pháp ứng phó kịp thời, những lợi ích mang lại từ các chính sách ưu đãi thuế TNDN mà các dự án được hưởng tại Việt Nam sẽ không còn, ảnh hưởng đến tính hấp dẫn của thị trường Việt Nam trong thu hút đầu tư nước ngoài và ảnh hưởng đến kế hoạch mở rộng đầu tư của các dự án.

Phó Tổng cục trưởng Đặng Ngọc Minh cho rằng, cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp, nhưng phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế, công khai minh bạch, giảm thiểu tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư của Việt Nam.

Các giải pháp hỗ trợ cần được nghiên cứu ban hành có thể bao gồm việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cho sản xuất, đầu tư hình thành tài sản cố định cho sản xuất công nghiệp, bảo vệ môi trường, hỗ trợ nhà ở cho công nhân, bảo hiểm xã hội, y tế cho người lao động, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao và công nghệ thân thiện môi trường. Để thực hiện được chương trình hỗ trợ, nhà nước cũng cần bố trí các nguồn lực tài chính, đất đai, đào tạo nguồn nhân lực để duy trì sức hấp dẫn và ổn định môi trường đầu tư.

Lãnh đạo Tổng cục Thuế cho rằng cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp, nhưng phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế, công khai minh bạch, giảm thiểu tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư của Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, "Chính phủ Việt Nam luôn đồng hành với nhà đầu tư vì lợi ích phát triển của quốc gia và của các nhà đầu tư, theo đó đối với vấn đề thuế tối thiểu toàn cầu, để khẩn trương tiếp tục nghiên cứu, đề xuất triển khai các giải pháp ứng phó cho Việt Nam." Vào tháng 8.2022, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Tổ công tác đặc biệt về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD do Phó Thủ tướng Lê Minh Khái làm Tổ trưởng.

Để triển khai ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính đã thành lập Nhóm giúp việc Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD vào tháng 2.2023.

Thuế tối thiểu toàn cầu ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào?

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã khởi xướng các quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu. Theo đó, mức thuế suất tối thiểu 15% sẽ được áp dụng cho các doanh nghiệp có doanh thu từ 750 triệu EUR trở lên. Kể từ đầu năm 2024, nhiều quốc gia OECD đã thông báo sẽ thực hiện quy tắc thuế mới này.

Các quốc gia đầu tư nơi đặt trụ sở chính của công ty mẹ được phép áp dụng thuế suất 15% đối với thu nhập toàn cầu đến mức thuế tối thiểu theo chương trình thuế tối thiểu toàn cầu. Theo nghĩa này, các chính sách ưu đãi của các quốc gia đang phát triển như Việt Nam và các quốc gia nhận đầu tư được điều chỉnh kịp thời trong chính sách.

Theo đánh giá của Tổng cục Thuế, sẽ có khoảng 1.017 doanh nghiệp chịu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu trong mạng lưới của các tập đoàn đa quốc gia đầu tư tại Việt Nam. Việt Nam hiện có 36.500 dự án đầu tư với tổng số vốn của các nhà đầu tư nước ngoài đạt 435 tỉ USD.

Trong đó đặc biệt có 335 doanh nghiệp có mức đầu tư trên 100 triệu USD và mạng lưới các doanh nghiệp phụ trợ đi theo đang hoạt động tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư trên 130 tỷ USD, chiếm khoảng 30% tổng vốn đầu tư. Nếu các tập đoàn có điều chỉnh chính sách đầu tư, sẽ có hàng nghìn doanh nghiệp vệ tinh, phụ trợ đi theo dõi theo các doanh nghiệp này.

Theo số liệu thống kê năm 2022, các doanh nghiệp FDI đang nộp thuế thu nhập doanh nghiệp khoảng trên 110.000 tỷ đồng thuế TNDN, với số thuế bị tác động các nước phát triển truy thu từ 12.000 đến 30.000 tỷ đồng.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống