Nguyên nhân nhiều người thấy say xe khi đi ôtô điện

Phần lớn ôtô điện hoạt động êm ái và trơn tru hơn so với xe chạy xăng, tạo cảm giác thoải mái cho người lái. Tuy nhiên, đối với những người ngồi ghế phụ hoặc phía sau, tình trạng có thể khác. Nhiều người đặt câu hỏi liệu việc cảm thấy say xe khi ngồi phía sau ôtô điện có bình thường không.

Theo các nhà khoa học, việc cảm thấy say xe khi đi ôtô điện là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Con người có thể bị say xe ngay cả khi không sử dụng hết hiệu suất của xe điện, mặc dù đã quen đi lại bằng ôtô động cơ đốt trong mà không gặp vấn đề gì.

William Emond, một nghiên cứu sinh tại Đại học Công nghệ Belfort-Montbéliar, Pháp, cho biết: "Tình trạng say xe nghiêm trọng hơn ở xe điện có thể là do thiếu kinh nghiệm, với cả người lái và hành khách, khi não bộ không thể ước tính chính xác lực chuyển động vì nó vốn dựa vào kinh nghiệm trước đó khi lái các loại xe khác".

Mặc dù xe điện đang ngày càng phổ biến, xe đốt trong vẫn chiếm ưu thế. Người dùng đã quen với xe chạy bằng xăng từ nhiều năm và do đó có nhiều thời gian hơn để thích nghi với các tín hiệu cụ thể của chúng. Nếu một người đã dành phần lớn cuộc đời để lái xe động cơ đốt trong, não của họ sẽ dự đoán khả năng tăng tốc sau khi động cơ tăng tốc, cảnh báo rằng họ sắp trải qua sự thay đổi về tốc độ. Trong một chiếc xe chạy pin, môtơ điện không tạo ra những tiếng ồn như vậy.

Ngoài sự không quen thuộc nói chung, nghiên cứu tìm thấy mối liên hệ giữa các đặc điểm cụ thể chung của xe điện và say tàu xe. Một nghiên cứu năm 2024 kết luận rằng có mối tương quan mạnh mẽ giữa mức độ say tàu xe và độ rung của ghế xe điện, trong khi một nghiên cứu năm 2020 phát hiện ra rằng việc không có tiếng động cơ trong xe điện có thể là một yếu tố chính góp phần làm tăng cảm giác say xe.

"Nếu chúng ta đã quen với việc di chuyển bằng xe không phải xe điện, ta sẽ quen với việc hiểu chuyển động của xe dựa trên các tín hiệu như vòng tua máy, độ rung của động cơ, mô-men xoắn. Tuy nhiên, việc di chuyển bằng xe điện lần đầu tiên là một môi trường chuyển động mới đối với não bộ, cần phải thích nghi", Emond giải thích.

Ngoài ra, công nghệ phanh tái tạo được sử dụng trong xe điện - trong đó động cơ chuyển đổi năng lượng động học của xe đang chậm lại thành điện năng sau đó được lưu trữ trong pin - dẫn đến việc xe giảm tốc dần dần và đều đặn, trong một khoảng thời gian tương đối dài hơn, thay vì nhanh chóng hoặc theo từng đợt. Giảm tốc tần số thấp như vậy có xu hướng liên quan đến mức độ say tàu xe cao hơn.

Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy tính năng này đóng vai trò là một trong những tác nhân chính gây ra chứng say tàu xe ở xe điện. Các tác giả của nghiên cứu viết: "Kết quả của chúng tôi xác nhận rằng mức RB (regenerative braking - phanh tái tạo) cao hơn có thể gây ra chứng say tàu xe".

Người ta cho rằng say tàu xe là do sự không khớp giữa các tín hiệu cảm giác khác nhau mà não nhận được cùng lúc về chuyển động của cơ thể. Cụ thể, tình trạng này xảy ra khi tai trong, nơi giúp kiểm soát sự cân bằng, mắt và cơ thể gửi thông tin mâu thuẫn đến não.

"Kiến thức tốt hơn về chuyển động tự thân cho phép chúng ta dự đoán các lực chuyển động, điều này rất quan trọng đối với chứng say tàu xe. Tuy nhiên, khi các lực chuyển động được não ước tính hoặc dự đoán khác với những gì thực sự trải nghiệm, thì não sẽ diễn giải 'sự không tương thích về thần kinh' này là một tình huống xung đột", Emond cho biết. "Nếu xung đột này kéo dài theo thời gian, nó có thể vượt quá ngưỡng kích hoạt các phản ứng tự chủ của cơ thể như các triệu chứng rõ ràng của 'say tàu xe'".

Có thể dự đoán chuyển động của một chiếc xe dường như là một phần không thể thiếu của trải nghiệm say tàu xe, là lý do những người lái xe không có xu hướng gặp phải các triệu chứng. Họ biết điều gì sắp xảy ra.

Sự tương tác giữa dự đoán chuyển động và chuyển động thực tế trải qua có thể là lý do xe điện có liên quan đến tình trạng say tàu xe tệ hơn, vì những phương tiện này cung cấp ít manh mối hơn về các chuyển động sắp diễn ra.

"Khi khám phá một môi trường chuyển động mới, não cần phải quen dần vì không có kiến thức về kinh nghiệm trước đó trong bối cảnh như vậy. Ví dụ, đây là lý do hầu như mọi người đều bị ốm trong môi trường không trọng lực", Emond nói.

Khi quyền sở hữu xe điện tiếp tục tăng, một số nhà nghiên cứu đã tìm ra giải pháp cho loại buồn nôn cụ thể của ôtô. Một số bài báo nghiên cứu đã gợi ý rằng say tàu xe ở xe điện tự hành có thể được điều trị bằng cách sử dụng các tín hiệu thị giác, chẳng hạn như màn hình tương tác và ánh sáng xung quanh hoặc tín hiệu rung động để cho phép não của hành khách dự đoán những thay đổi về chuyển động, làm giảm cảm giác lắc lư ở phía sau một chiếc taxi điện.

Mỹ Anh (theo Guardian)

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống