YA-1: 'Chuồn chuồn đỏ' mở đầu lịch sử môtô Yamaha

Yamaha YA-1 là mẫu xe máy đầu tiên trong lịch sử Yamaha, ra mắt năm 1955 và nhanh chóng trở thành biểu tượng mở đầu cho ngành môtô của hãng. Thiết kế của xe chịu ảnh hưởng từ những mẫu môtô châu Âu thời bấy giờ, với dáng thanh thoát, trọng lượng nhẹ, tỷ lệ khung cân đối. YA-1 không chỉ là sản phẩm thương mại đầu tiên, mà còn là mẫu xe đã chiến thắng tại các giải đua nội địa Nhật trong năm ra mắt.

Xe được người Nhật gọi bằng biệt danh "Chuồn chuồn đỏ" (Aka-tombo), xuất phát từ màu sơn đỏ nâu hạt dẻ, cùng thân hình nhẹ và thanh thoát như cánh chuồn chuồn. Biệt danh này dần trở thành một phần của lịch sử Yamaha, gắn liền với chiếc môtô đầu tiên mang tính biểu tượng của hãng.

Bánh trước sử dụng vành nan hoa với lốp bản hẹp. Giảm xóc trước dạng lò xo kết hợp chụp bảo vệ, là một trong những chi tiết khiến YA-1 được xem là có ảnh hưởng từ môtô châu Âu.

Chắn bùn trước của YA-1 được sơn hai tông đỏ trắng, có đính kèm là miếng kim loại trang trí ở giữa, tạo hình theo biểu tượng âm thoa (tuning fork), là một thiết bị dùng để tạo ra âm chuẩn trong việc lên dây nhạc cụ (logo của Yamaha là 3 âm thoa giao nhau). Chi tiết này không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn gợi nhắc nguồn gốc của Yamaha từ lĩnh vực nhạc cụ, trước khi bước vào sản xuất xe máy.

Đuôi xe gọn gàng với đèn hậu nhỏ dạng khối chữ nhật. Bảng số đặt thấp, sát bánh là phong cách quen thuộc của xe máy trong thời này.

Baga thép phía sau được thiết kế đơn giản, phục vụ cho việc chở đồ nhẹ, một chi tiết mang tính thực dụng cho chủ nhân xe. Phần chắn bùn sau bo tròn, đồng màu với khung xe.

YA-1 sử dụng hệ thống giảm xóc sau kiểu trụ lò xo đặt dọc theo khung (plunger). Thiết kế này gồm hai trụ chuyển động lên xuống theo phương thẳng đứng, kết hợp lò xo cuộn để hấp thụ chấn động. Thiết kế đơn giản của giảm xóc giúp chiếc xe giữ được thân hình gọn nhẹ.

Cần phanh sau của YA-1 nổi bật với thiết kế vòng cung, khác biệt với dạng cần thẳng phổ biến. Toàn bộ cơ cấu truyền lực vẫn là hệ thanh kéo cơ khí nối đến trống phanh bánh sau.

Động cơ của YA-1 là loại xi-lanh đơn, 2 thì, dung tích 125 phân khối, làm mát bằng gió. Cụm cánh tản nhiệt lớn bao quanh đầu xi-lanh giúp tăng khả năng giải nhiệt khi vận hành liên tục. Bộ chế hòa khí đặt ngay phía sau xi-lanh. Cấu trúc động cơ này đơn giản, dễ quan sát và dễ bảo trì.

Bên cạnh đó, YA-1 là mẫu xe máy Nhật Bản đầu tiên trang bị hệ thống cần đạp khởi động, cho phép khởi động ngay cả khi xe đã gài số, miễn tài xế là bóp côn (ly hợp). Cơ cấu cần đạp được gắn chung trục với cần số.

Ống xả mạ chrome kéo dài với phần đuôi cắt vát chéo. Kiểu thiết kế này nhằm tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho xe.

Ghi đông YA-1 thiết kế thanh mảnh và uốn cong nhẹ. Bình xăng được đặt lệch sang phải. YA-1 cũng chỉ trang bị một gương bên trái, bởi thời điểm đó luật chưa yêu cầu xe máy phải có hai gương.

Bảng đồng hồ tốc độ được đặt chìm trực tiếp vào chóa đèn. Mặt đồng hồ nền đen với các con số trắng dễ quan sát. Phía trên là đèn báo pha và ổ khóa.

YA-1 được bán với giá 138.000 yên khi mới ra mắt, tương đương vài năm lương khởi điểm của sinh viên mới tốt nghiệp lúc bấy giờ. Do đó, việc sở hữu một chiếc YA-1 lúc này được xem là điều xa xỉ.