Điều gì xảy ra khi bạn nhấn nút Shutdown hay Restart máy tính

Có bao giờ bạn thắc mắc điều gì xảy ra mỗi khi Windows chuyển sang giao diện “Shutting down”?. Dưới đây là một vài hành động cụ thể của hệ điều hành mỗi khi người dùng nhấn nút Shut down hoặc Restart máy tính.

Kiểm tra tiến trình đăng xuất của người dùng

Khi người dùng nhấn nút Shut down hoặc Restart trên Start Menu, hành động đầu tiên mà Windows thực hiện đó là kiểm tra xem có bất kỳ tài khoản người dùng (User Account) nào còn trong phiên làm việc hay không.

Trong trường hợp Windows phát hiện người dùng chưa thực hiện việc đăng xuất đúng cách, một thông báo “Someone else is still using this PC” sẽ lập tức xuất hiện để cảnh báo rằng một tài khoản người dùng khác có thể bị mất hoặc chưa lưu lại dữ liệu đang làm việc nếu bạn buộc hệ thống Shut down hoặc Restart. Do vậy, bạn nên ngừng tiến trình Shut down hoặc Restart và yêu cầu người dùng khác đăng nhập để lưu lại các dữ liệu cá nhân.

Yêu cầu chương trình lưu lại dữ liệu và ngừng hoạt động

Trước khi tiến hành quá trình đăng xuất tài khoản người dùng, Windows sẽ tự động gửi thông báo đến tất cả chương trình đang mở phải lưu lại dữ liệu và ngừng hoạt động.

Đặc biệt hơn, Windows cũng gửi một thông báo WM_QUERYENDSESSION đến từng cửa sổ đang mở. Thông báo này không chỉ buộc đóng mọi chương trình đang mở, mà còn yêu cầu chúng phải lưu lại dữ liệu trước khi tự động đóng. Lẽ dĩ nhiên, các chương trình sẽ mất chút thời gian để thực hiện yêu cầu của hệ thống. Đó là vì sao máy tính thường mất ít thời gian trước khi tự động Shut down, Restart hoàn toàn.

Tuy nhiên, một số chương trình cũng có thể “chặn” tiến trình này bằng cách gửi lại một thông báo rằng chúng phải được người dùng thao tác thủ công. Cụ thể hơn, khi một chương trình có các tập tin cần lưu, bạn sẽ nhận được thông báo “This app is preventing shutdown” .

Khi nhận được thông báo này, tốt hơn hết là bạn hãy nhấn “Cancel” và kiểm tra lại các chương trình đang mở để lưu dữ liệu cá nhân của mình, sau đó thực hiện thao tác Shut down, Restart như bình thường.

Ngoài ra, Windows chỉ đóng các chương trình khi chúng đã sẵn sàng. Cụ thể hơn, nếu có 10 ứng dụng đang mở mà chỉ có một trong số chúng ngăn Windows thực hiện tiến trình Shutdown hoặc Restart, thì bạn sẽ chỉ thấy một chương trình gặp vấn đề thay vì tất cả.

Hơn nữa, Windows cũng cho phép bạn thực hiện tiến trình Shut down hoặc Restart ngay lập tức thông qua tùy chọn “Shut down anyway” nếu như đã chắc chắn rằng không có dữ liệu cá nhân nào cần phải lưu lại. Một khi đã nhấn vào tùy chọn này, Windows sẽ lập tức đóng tất cả chương trình đang hoạt động, đăng xuất mọi tài khoản người dùng.

Đăng xuất tài khoản người dùng

Sau khi tất cả chương trình đã lưu dữ liệu người dùng và ngừng hoạt động, Windows sẽ chuyển sang tiến trình đăng xuất tài khoản người dùng.
Khi tiến trình này diễn ra, khá nhiều hành động sẽ được thực hiện trong quá trình đăng xuất của Windows. Lấy ví dụ, nhiều thông tin của tài khoản người dùng thường hệ thống được lưu trữ trong bộ nhớ. Khi đăng xuất, chúng sẽ được lưu lại vào ổ đĩa, sau đó nạp trở lại bộ nhớ trong lần đăng nhập tiếp theo của bạn.

Windows tự ngừng hoạt động

Sau khi tự động đăng xuất tất cả tài khoản người dùng, hệ thống sẽ chuyển sang tiến trình ngừng hoạt động. Lúc này, Windows sẽ yêu cầu mọi dịch vụ hệ thống (system services) và các quy trình riêng để thực hiện việc lưu dữ liệu quan trọng vào ổ đĩa và ngừng hoạt động hoàn toàn.

Cụ thể hơn, Windows sẽ gửi thông báo SERVICE_ACCEPT_PRESHUTDOWN đến mọi dịch vụ đang hoạt động. Sau khi các dịch vụ nhận được cảnh báo, chúng cũng nhận được được thông báo SERVICE_ACCEPT_SHUTDOWN. Các dịch vụ sẽ có 20 giây để tự “dọn dẹp” và ngừng hoạt động trước khi Windows buộc chúng phải ngừng.

Bên cạnh đó, Windows cũng tiến hành quá trình áp dụng các bản cập nhật hệ điều hành trong suốt tiến trình cuối cùng của công đoạn Shut down và Restart máy.

Đối Windows 10, hệ điều hành này sẽ lưu trạng thái của nhân Windows (Windows Kernel) vào ổ đĩa, tương tự quá trình Hibernate – “ngủ đông”. Về mặt kỹ thuật, trong lần khởi động tiếp theo, Windows có thể nạp lại Windows Kernel đã lưu và khởi động lại nhanh hơn, đồng thời bỏ qua một số tiến trình khởi động phần cứng chậm chạp. Tính năng này được gọi là “Fast Startup”

Khi mọi thứ được thực hiện, Windows sẽ ngừng hoàn toàn ổ đĩa cứng và chờ tín hiệu cho biết tất cả dữ liệu hệ thống đã được lưu vào ổ đĩa. Cuối cùng, Windows sẽ gửi tín hiệu ACPI shutdown cho PC để yêu cầu PC tự tắt nguồn vật lý. Đến đây quá trình tắt máy hoàn tất.