Baidu gây sốc với Ernie nguồn mở

Một số chuyên gia cho rằng việc phát hành Ernie có thể củng cố vị thế của Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu về AI không thể tranh cãi. Ảnh: Getty.

Theo xác nhận từ phát ngôn viên của Baidu, việc mở mã nguồn Ernie sẽ được triển khai theo từng giai đoạn. Đây là một thay đổi mang tính bước ngoặt với công ty từng kiên định theo đuổi mô hình kinh doanh khép kín.

Trước đây, Baidu là cái tên luôn lên tiếng phản đối các mô hình mã nguồn mở. Nhà phân tích trưởng Lian Jye Su của Omdia từng nhận định: “Baidu luôn ủng hộ mô hình độc quyền và chỉ trích các nỗ lực mở mã. Nhưng DeepSeek đã chứng minh rằng mô hình mở vẫn có thể mạnh mẽ và đáng tin cậy như mô hình đóng.”

Giờ đây, Baidu quyết định "quay xe" theo xu hướng mở, đây là một bước đi được giới chuyên gia xem là cú chuyển mình lớn nhất trong ngành AI Trung Quốc kể từ khi DeepSeek công bố mô hình mạnh mẽ của mình vào đầu năm nay.

Không chỉ là câu chuyện của Trung Quốc

Động thái của Baidu có thể khiến toàn ngành phải định vị lại cuộc chơi. Sean Ren, Phó giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Nam California và Nhà nghiên cứu AI của năm do Samsung vinh danh, nhận định: “Mỗi lần một mô hình mạnh được mở mã, toàn ngành lại được nâng tiêu chuẩn.”

Theo Ren, sự cạnh tranh từ các mô hình mở như Ernie không chỉ khiến các nhà phát triển hưởng lợi nhờ chi phí thấp, hiệu suất cao, mà còn tạo áp lực lên các ông lớn như OpenAI và Anthropic – những đơn vị vẫn đang thu phí cao để cung cấp quyền truy cập API vào các mô hình độc quyền.

“Baidu vừa ném một quả bom xăng vào thế giới AI,” Alec Strasmore, nhà sáng lập công ty tư vấn AI Epic Loot, nhận định. Ông cho rằng Ernie mã nguồn mở sẽ là lời tuyên chiến trực tiếp với các công ty như OpenAI, DeepSeek và Anthropic.

So sánh hành động của Baidu với chiến lược giá của thương hiệu Kirkland từ Costco, Strasmore nhấn mạnh: “Baidu không bán rượu sâm panh. Họ đang tặng nó.”

Trong khi đó, chính Baidu cũng từng tuyên bố mẫu Ernie X1 mới nhất của họ có hiệu suất ngang bằng DeepSeek R1 nhưng chỉ bằng một nửa giá.

Tổng giám đốc điều hành Robin Li cho biết trong sự kiện hồi tháng 4 rằng việc phát hành Ernie là để "trao quyền cho các nhà phát triển toàn cầu nên không cần lo lắng về hiệu suất mô hình, chi phí hay công cụ phát triển.”

Mặc dù động thái của Baidu được coi là cột mốc quan trọng trong ngành, nhưng một số chuyên gia phương Tây bày tỏ lo ngại. Cliff Jurkiewicz, Phó chủ tịch chiến lược toàn cầu tại công ty AI Phenom, cho biết: “Hầu hết người dùng Mỹ thậm chí còn không biết Baidu là ai. Nhưng đây sẽ là một cú sốc với ngành AI.”

Jurkiewicz so sánh sự xuất hiện của mô hình AI mã nguồn mở với cách Android từng làm rung chuyển thế giới smartphone vốn do Apple chi phối: “Tùy chỉnh và cấu hình là điểm mạnh, nhưng cũng là thách thức. Người dùng thường muốn mọi thứ vận hành trơn tru nên đó là lý do Apple vẫn thắng thế ở cấp độ doanh nghiệp.”

Ren thì nhấn mạnh: "Nguồn mở không đồng nghĩa với minh bạch hay đáng tin. Chúng ta vẫn không biết dữ liệu nào được dùng để huấn luyện Ernie, có sự đồng ý hay không, hoặc ai sẽ được ghi nhận và đền bù."

Một khi các mô hình AI được mở mã ồ ạt mà không kiểm soát nguồn dữ liệu, Ren cảnh báo, “chúng ta đang đứng trước nguy cơ xây dựng những hệ thống khai thác giá trị âm thầm từ hàng triệu người dùng mà không có sự đồng thuận hay phần thưởng xứng đáng.”

Cũng theo Strasmore, rủi ro an ninh từ các mô hình AI mã nguồn mở có liên quan đến Trung Quốc là không thể xem nhẹ. “Nếu các ứng dụng toàn cầu tích hợp API của Baidu, thì Trung Quốc có thể tiếp cận mọi dữ liệu người dùng trên điện thoại. Đó là một điều đáng lo ngại.”

Một số quốc gia từng ban hành lệnh cấm hoặc hạn chế với DeepSeek, và khả năng Ernie bị kiểm soát tương tự là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Trước sức ép từ phong trào mã nguồn mở, CEO Sam Altman của OpenAI cũng cho thấy dấu hiệu “mở lòng”. Trong phiên điều trần tại Thượng viện Hoa Kỳ hồi tháng 5, ông tuyên bố sẽ phát hành một mô hình mã nguồn mở mới vào mùa hè này nhằm “đảm bảo các giá trị AI của Mỹ được duy trì trong làn sóng toàn cầu.”

Tuy vậy, Altman vẫn giữ quan điểm rằng đây chưa phải ưu tiên hàng đầu. “Chúng tôi sẽ tạo ra những mô hình tốt hơn, nhưng mức độ độc quyền sẽ ít hơn so với trước kia.”

Khi cuộc đua AI toàn cầu ngày càng trở nên khốc liệt, việc Baidu gia nhập hàng ngũ mã nguồn mở đã phá vỡ thế cân bằng vốn tồn tại giữa các công ty phương Tây và Trung Quốc.

Đây không còn là một cuộc cạnh tranh công nghệ đơn thuần, mà đã trở thành trận chiến về giá trị, chi phí, quyền truy cập và niềm tin. Và trong bối cảnh đó, Ernie mã nguồn mở có thể là con bài khiến cả ván cờ AI toàn cầu phải xáo trộn.

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống