Định hướng cơ chế pháp lý cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo

Tuy nhiên, không ít startup đổi mới sáng tạo Việt Nam gặp khó khăn trong quá trình phát triển do hậu quả của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và các vướng mắc pháp lý. Điều này đòi hỏi các giải pháp, chính sách cụ thể từ phía cơ quan quản lý.

Startup Việt đứng giữa cơ hội và thách thức

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam (NIC) báo cáo năm 2023 về Đổi mới sáng tạo và đầu tư công nghệ cho biết trong năm 2022, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, vốn đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam đã giảm 56% so với năm 2021. Với mức tăng 248%, tương đương 39% tổng giá trị đầu tư, các lĩnh vực Fintech tiếp tục thu hút đầu tư. Kế đó là các lĩnh vực Bán lẻ, Y tế, Giáo dục và Thanh toán cũng có sức hút rất lớn đối với nhà đầu tư. Tuy nhiên, biến động gia tăng trong ngành công nghệ đang có tác động đáng kể đến các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Tuy nhiên, NIC cũng chỉ ra rằng các nhà đầu tư vẫn tiếp tục quan tâm đến các công ty khởi nghiệp Việt Nam, mặc dù "mùa đông gọi vốn" đang diễn ra. Số lượng thương vụ tăng lên vào nửa cuối năm cho thấy hoạt động đầu tư vẫn diễn ra đều đặn mặc dù giá trị đầu tư giảm.

Hội thảo "Pháp luật về doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo - Thực trạng và giải pháp hoàn thiện" được tổ chức bởi Viện Nghiên cứu Lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào ngày 28.6. Hội thảo được đề cập trong kế hoạch triển khai nghiên cứu đề tài cấp bộ "Hoàn thiện pháp luật đối với doanh nghiệp khởi nghiệp sáng".

Mục tiêu của hội thảo là đánh giá thực trạng pháp luật về doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và những giải pháp hoàn thiện, hiểu được những thách thức của doanh nghiệp về hỗ trợ thủ tục thành lập, gia nhập thị trường, tiếp cận nguồn vốn và giải quyết vướng mắc.

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, TS Lê Hải Đường, chủ trì hội thảo. Tham dự hội thảo có TS Nguyễn Quân, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng XI, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng các chuyên gia, nhà khoa học từ Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, Đại học Luật Hà Nội, Viện Kinh tế và Quản lý, Hiệp hội Blockchain Việt Nam...

Tại đây, các chuyên gia tham dự đã thảo luận về những thách thức của startup đổi mới sáng tạo. Theo TS Nguyễn Quân, vướng mắc lớn nhất là các quỹ đầu tư mạo hiểm chưa mạnh dạn đầu tư vào các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước vì rủi ro về mặt pháp lý, nhiều quỹ không dám giải ngân vì khung pháp lý chưa rõ ràng. Việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài cũng bị ảnh hưởng bởi thực tế này. Ngoài ra, theo luật sư Lê Thị Thương, startup đang gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ hỗ trợ vì phần lớn các khoản vay vốn đều yêu cầu tài sản đảm bảo, nhưng hầu hết startup đều gặp khó khăn trong việc này. Đối với các quỹ tư nhân, việc thành lập cũng gặp nhiều khó khăn ở khâu thủ tục thành lập và giấy phép hoạt động.

Về phía nhà đầu tư, ông Thẩm Trung Hiếu, đại diện ThinkZone Ventures, nói rằng quỹ gặp nhiều khó khăn khi đầu tư mạo hiểm và cũng không có nhiều ưu đãi.

Bài học kinh nghiệm từ nước ngoài

Ông Trần Dinh, Trưởng ban Fintech của Hiệp hội Blockchain Việt Nam, đã có bài trình bày "Quy định về tài sản số và định hướng cho startup Việt Nam" tại hội thảo. Ông đã nêu chi tiết tác động của các bộ luật ở nước ngoài như Đạo luật Thị trường Tài sản số (MiCA), quy định mới về tài sản số ở Hồng Kông, hoặc các quy định hỗ trợ doanh nghiệp của Singapore đang ảnh hưởng như thế nào đến hệ sinh thái startup ở nước sở tại.

Theo ông Trần Dinh, môi trường doanh nghiệp tại Việt Nam nên được phát triển bởi bốn điều: 1/ Thúc đẩy xây dựng khung pháp lý về tài sản số, đặc biệt là khuyến khích nghiên cứu và tư duy chính sách, thiết lập khung pháp lý linh hoạt và cập nhật, 2/ Phát triển và tạo cơ hội cho các dự án trong lĩnh vực RegTech, 3/ Tham khảo các văn bản luật của thế giới về tài sản số; đặc biệt là các quốc gia, vùng lãnh thổ trong khu vực như Singapore, Hồng Kông nhằm ứng dụng một cách phù hợp cho Việt Nam, 4/ Mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các quỹ đầu tư, kết nối với các doanh nghiệp khởi nghiệp của Việt Nam.

Ngoài ra, Nhà nước không thể thiếu hỗ trợ để hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển. Tuy nhiên, nguồn lực của Nhà nước phải được cân đối, phù hợp với mục tiêu hỗ trợ và được đầu tư vào trọng tâm. Ngoài ra, tăng cường xây dựng và ban hành các nghị định cụ thể hóa luật hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Một trong những mục tiêu của Hiệp hội Blockchain Việt Nam trong năm 2023 là hỗ trợ khởi nghiệp, cụ thể là Chương trình vườn ươm khởi nghiệp SwitchUp, do Hiệp hội Blockchain Việt Nam phối hợp với Công ty Spores Network. Không giới hạn lãnh thổ, mô hình doanh nghiệp và loại hình sản phẩm, dịch vụ, đây là chương trình dành cho các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực Web 3.0 và blockchain. Chương trình SwitchUp là cơ hội giúp các startup gọi vốn và phát triển bền vững trong hệ sinh thái blockchain với cam kết hỗ trợ và đầu tư từ hơn 50 quỹ đầu tư và tổ chức quốc tế.

Hiệp hội Blockchain Việt Nam cũng đã bắt đầu dự án chống lừa đảo ChainTracer, phối hợp với Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống Lừa Đảo, nhằm rà soát các dự án không minh bạch. Dự án này cung cấp nguồn dữ liệu mở cho cộng đồng và các cơ quan chức năng tra cứu miễn phí để hỗ trợ công tác điều tra, xác minh, từ đó hỗ trợ quản lý, tuân thủ, tạo ra cơ sở tham khảo cho các bộ ban ngành để hỗ trợ tạo hành lang pháp lý.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống