Vì sao cá voi sát thủ liên tục đâm chìm hàng loạt tàu thuyền trong khi dạy đồng loại làm điều tương tự?

Theo các chuyên gia, một con cá voi sát thủ đã khởi xướng hành vi này. Sau đó, con cá voi sát thủ này được cho là đã "kích động" các thành viên còn lại trong quần thể làm theo. Theo đó, ba con cá voi sát thủ đâm vào một du thuyền vào đêm 4/5 ở eo biển Gibraltar, ngoài khơi Tây Ban Nha, khiến bánh lái của tàu bị thủng.

"Có hai con cá voi sát thủ nhỏ hơn và một con lớn hơn. Theo ông Werner Schaufelberger, thuyền trưởng của du thuyền, những con nhỏ hơn tấn công vào bánh lái ở phía sau trong khi con lớn liên tục lùi lại và húc mạnh vào con tàu từ bên hông.

Đáng chú ý, ông Schaufelberger khẳng định đã nhìn thấy hai con cá voi sát thủ nhỏ bắt trước con lớn hơn. Chúng kiểm tra hành động của con lớn trước khi đâm trực tiếp vào mạn thuyền.

Ngay sau khi xảy ra vụ việc, lực lượng bảo vệ bờ biển Tây Ban Nha đã giải cứu thủ đoàn và kéo con thuyền về Barbate, nhưng nó bị chìm ở lối vào cảng.

Hai ngày trước đó, một đàn sáu con cá voi sát thủ đã tấn công một chiếc thuyền buồm khác đang đi qua eo biển Gibraltar. Greg Blackburn, người ở trên tàu, nhìn thấy một con cá voi sát thủ lớn (có thể là con mẹ) xuất hiện để dạy con mình cách lao vào bánh lái.

Theo ông Blackburn, "đó chắc chắn là một hình thức giáo dục nào đó, việc giảng dạy đang diễn ra."

Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 6/2022 trên tạp chí Marine Mammal Science, các báo cáo về các cuộc chạm trán với cá voi sát thủ ngoài khơi bờ biển Iberia bắt đầu vào tháng 5/2020 và ngày càng trở nên thường xuyên hơn.

Có vẻ như các cuộc tấn công chủ yếu nhắm vào thuyền buồm. Bản thân các cuộc tấn công cũng diễn ra theo một hành vi lặp lại và một khuôn mẫu cụ thể. Những con cá voi sát thủ tiến sát vào đuôi tàu để tấn công bánh lái trước khi mất hứng thú và dừng tấn công khi chúng đã dừng thành công.

Tuy nhiên, theo chuyên gia López Fernandez, người hiện đang làm việc tại Đại học Aveiro ở Bồ Đào Nha, phần lớn các cuộc chạm trán đều an toàn.

"Trong hơn 500 sự kiện tương tác được ghi lại kể từ năm 2020, ba con tàu đã bị chìm. Chúng tôi ước tính rằng cá voi sát thủ chỉ chạm vào một con tàu trong số hàng trăm con tàu đi qua một địa điểm. Theo ông López Fernandez, sự gia tăng đột biến các hành vi gây hấn đối với tàu thuyền có thể coi là một hiện tượng gần đây.

Theo các nhà nghiên cứu, một sự kiện "đau thương" có thể đã thay đổi hành vi của một con cá voi sát thủ, vốn sẽ tác động một phần đến hành vi của các cá thể cá voi sát thủ còn lại khiến chúng trở nên "bắt chước" theo.

Theo các chuyên gia, một con cá voi sát thủ cái mà họ gọi là White Gladis đã trải qua một "thời điểm đau đớn tột cùng" khi va chạm với một chiếc thuyền hoặc mắc bẫy trong quá trình đánh bắt cá trái phép, dẫn đến thay đổi hành vi. Theo López Fernandez, "con cá voi sát thủ bị thương cũng chính là con bắt đầu hành vi tấn công chiếc thuyền."

Theo nghiên cứu năm 2022, cá voi sát thủ là sinh vật xã hội có thể dễ dàng học hỏi và lăp lại các hành vi do đồng loại thực hiện. Phần lớn các trường hợp được báo cáo cho thấy cá voi sát thủ đã bơi thẳng vào bánh lái của thuyền và cắn, bẻ cong hoặc bẻ gãy nó.

Bất chấp nguy cơ chúng gặp phải khi đâm vào một chiếc thuyền đang di chuyển, cá voi sát thủ dường như đang coi hành vi này là có lợi. Bốn con cá voi sát thủ thuộc quần thể phụ sống ở vùng biển Iberia đã chết kể từ khi các tương tác bất thường bắt đầu vào năm 2020, mặc dù thực tế là cái chết của chúng không thể liên quan trực tiếp đến việc va chạm với thuyền.

Hành vi bất thường này cũng có thể là một hành vi vui vẻ hoặc cái mà các nhà nghiên cứu gọi là "mốt nhất thời" — một hành vi mà một hoặc hai cá thể bắt đầu và được những con cá voi sát thủ khác làm theo trước khi "hết mốt". Đây có thể là một trò chơi hơn là hành vi gây nguy hiểm cho con người vì bản thân cá voi sát thủ cũng là những động vật rất tò mò và vui tươi.

Tuy nhiên, khi số lượng các sự cố như vậy tăng lên, sự an toàn của các thủ và của chính quần thể cá voi sát thủ Iberia, vốn được liệt kê là loài cực kỳ nguy cấp trong Sách đỏ của IUCN, là điều mà nhiều chuyên gia lo ngại.

Các nhà khoa học chỉ xác định một quần thể gồm 39 con cá voi sát thủ sinh sống ở biển Iberia, theo số liệu của cuộc kháo sát vào năm 2011.

Các nhà nghiên cứu viết trong báo cáo rằng nếu tình trạng này tiếp tục hoặc gia tăng, nó có thể trở thành mối lo ngại thực sự đối với sự an toàn của những người đi biển và là vấn đề bảo tồn đối với quần thể cá voi sát thủ đang có nguy cơ tuyệt chủng này.

Tham khảo Live Science

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống